بخشی از کتاب

اُنس با احادیث اهل‌بیت: نشاط و سرزندگی را به ارمغان آورده باعث حیات قلب شده و مسیر روشنی را در زندگی نمایان می‌سازد.

از دیگر سو امر نبی‌مکرم اسلام به ثقلین در ثقل سنت با مطالعه، تفکر و عمل به احادیث اهل‌بیت: امتثال می‌شود.

تأکید فراوان به کتابت احادیث و حفظ آثار اهل‌بیت: نیز از این جهت است که با بکارگیری کلمات نورانی آن بزرگواران، آرامش را به جانمان دعوت کرده و شفاء قلوبمان را تحصیل نمائیم.

از این بین، احادیث مربوط به مهدویت و آینده جهان نگاه خاصی را می‌طلبد تا با رجوع به منابع اولیه و معتبر، خرافات را از این موضوع پیراسته و جوانان جویای علم را در این زمینه به چشمه زلال کلمات چهارده معصوم: در این زمینه رهنمون شویم.

سه مصدر حدیثی مهم بحث غیبت، (مهدویت) عبارت است از: کتاب «غیبت، تالیف ابوعبدالله نعمانی، کتاب «کمال الدین و تمام النعمه» تألیف شیخ ابوجعفر صدوق و کتاب «غیبت» تألیف شیخ ابوجعفر طوسی.

این سه کتاب، هر یک با روش و اسلوب مختص به خود، به رشته‌ی تحریر درآمده‌اند. و به‌عنوان مصادر دست اول به شمارمی‌آیند.^[۱]

اما حجم زیاد این کتاب‌ها و هم‌چنین وجود مطالبی که در حوصله مخاطبان نیست (مانند بحث بلوهر و بوذاسف از کتاب کمال‌الدین که حدود صد صفحه را به خود اختصاص داده است)

استفاده این کتب را از محدوده عموم مردم خارج کرده و حتی بعضی از اهل علم نیز آشنایی بسیار کمی با این منابع اولیه احادیث مهدویت دارند در حالی که اگر کسی بخواهد در این زمینه سخنی متقن بگوید چاره‌ای جز مطالعه منابع حدیثی ندارد.

از این‌رو بر این شدیم که در دسته‌بندی ابواب جدید، احادیثی ازاین سه کتاب که بیشتر درخور فهم طلاب جوان و دانشجویان است را جمع‌آوری نمائیم و با حذف برخی نکات تکراری، مجموعه‌ای غنی در عین حال مختصر را در دسترس قرار دهیم.

با مطالعه این اوراق، سیری اجمالی و دقیق در این سه کتاب رقم خورده است و آشنایی اولیه با مسائل مربوط به این حوزه، حاصل گردیده و راه برای تدبر و تحقیق بیشتر فراهم می‌شود.

ضمن اینکه این اثر گامی کوچک در زدودن خرافات از مباحث مهدوی به شمار می‌آید چرا که نشر خرافات به خاطر فاصله گرفتن از منابع اصیل صورت می‌گیرد.

حال به صورت مختصر با مؤلفان بزرگوار این سه کتاب آشنا می‌شویم.

مؤلف کتاب «غیبت» ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن جعفر نعمانی کاتب از دانشمندان بزرگ قرن چهارم بود.

نجاشی درباره وی چنین می‌گوید:

«… معروف به ابن زینب از برزگان اصحاب ما و دارای مقامی والا، جایگاهی شایسته، اعتقادی صحیح و روایات فراوان است. وی نخست به بغداد گام نهاد، سپس به شام رفت و در همان‌جا درگذشت.»

متأسفانه از تاریخ و مکان ولادت و خاندان و ادوار نخستین حیات وی اطلاعاتی دردست نیست.^[۲]

مرحوم نعمانی دلیل نگارش کتاب «غیبت» را پراکندگی فکری شیعیان و شک کردن برخی از آنان در مساله‌ی غیبت امام زمان(ع) مطرح کرده است که، گردآوری روایات ائمه معصومین: را در این زمینه راه‌گشا دانسته است.

البته ایشان اذعان به این مطلب دارند که گردآوری همه سخنان معصومین: درباره غیبت به مجموعه‌ای فراتر از این کتاب نیاز دارد.

ایشان کتاب خود را در بیست و شش باب تنظیم کرده است.

مؤلف کتاب کمال الدین و تمام النعمه شیخ فقیهان و رئیس محدثان شیعی، ابوجعفر محمد بن علی معروف به شیخ صدوق است.

که پس از سال۳۰۵ هـ.ق. به دعای امام زمان۷ به دنیا آمده است.

تألیفات شیخ صدوق بیشتر از سیصد مجلد کتاب و رساله بوده است که برخی از آن‌ها در دسترس است. کتاب «من لا یحضره الفقیه» او یکی از کتب اربعه حدیثی شیعه است. اصحاب امامیه، کلام او و پدرش را مانند یک روایت و خبر رسیده از معصوم می‌دانند و در وثاقت او کوچک‌ترین شکی ندارند.

از همین‌رو، بسیاری از محدثان شیعه اعتبار و ارزش خاصی برای کتاب کمال الدین قائل بوده‌اند.

شیخ صدوق نام کتاب را از آیه شریفه «الیوم اکلمتُ لکم دینکم و اتمت علیکم نعمتی» اتخاذ کرده است. چرا که کمال دین در ولایت و امامت علی۷ است و کمال امامت نیز به وجود دوازدهمین وصی پیامبر اکرم۶ تحقق می‌یابد. از این‌ روز نام کتاب را کمال الدین و تمام النعمه نهاده است.

انگیزه ایشان از تألیف این کتاب سه چیز بوده است. اول، انحراف عده‌ای از شیعیان در باب مهدویت و امر غیبت.

دوم: تشویق نجم الدین ابوسعید قمی بر تألیف چنین کتابی.

سوم: رویای صادق و اشاره‌ی امام عصر(ع)؛ شیخ صدوق می‌گوید:

به نیشابور آمدم و در آنجا اقامت گزیدم. کسانی که به ملاقاتم می‌آمدند سئوالات و شبهه‌هایی در امر غیبت می‌کردند. آنان را در این امر متحیر دیدم. تمام سعی و همت خود را در ارشاد آنان به سوی حق مصروف داشتم.

همچنین ایشان فرموده‌ است:

در نیشابور… در خواب دیدم که گویا در مکه هستم و به گرد بیت الله الحرام طواف می‌کنم. دردور هفتم، به حجرالاسود رسیدم به آن دست می‌کشیدم و می‌بوسیدم… در این هنگام، مولایمان حضرت قائم صاحب الزمان(عج) را مشاهده کردم که بر در خانه کعبه ایستاده است.

[۱]. فصلنامه انتظار، سال اول، شماره۲. مقاله (نعمانی و مصادر غیبت) سید محمد جواد شبیری زنجانی.

[۲]. مجله انتظار، سال اول، شماره۲. مقاله نعمانی و مصادر غیبت، سید محمد جواد شبیری زنجانی.