بخشی از کتاب

مقدمه

«امامت» در نظر باورمندانِ به آن، مقامی رفیع و جایگاهی بس ممتاز و بی‌بدیل است و همین رفعت و امتیاز، در همیشه تاریخ طمعِِِ طمع‌ورزان را برانگیخته و نظر هوس‌بازان را به خود جلب کرده است، تا شاید با دعویِ برخورداری از آن، به نام و نانی برسند و در میان خلایق نادان، برای خود شأن و جایگاهی دست‌و‌پا کنند! به همین دلیل از سویی، پیوسته امامان معصوم۷ می‌کوشیدند در این باره روشن‌گری کنند و با ارائه معیارهایی که در امام لازم است و نشانه‌هایی که به کمک آن می‌توان امام حق را از مدعیان دروغین باز‌شناسی کرد، پیروان خود را درباره این مهم راهنمایی کنند و از سوی دیگر، شیعیان نیز در این باره احساس نیاز می‌کردند و پیوسته با طرح این پرسش که: نشانه‌های امام چیست و چگونه می‌توان مدعیان دروغین را شناسایی کرد؟ از پیشوایان معصوم: در این باره، طلب راهنمایی و هدایت می‌کردند. لذا در جوامع روایی شیعه، در این باره روایات فراوانی وجود دارد که گاه پیشوایان معصوم، خود در این باره لب به سخن گشوده و به تبیین معیارها پرداخته‌اند و گاه در مقام پاسخ به پرسش‌های اصحاب، راه‌های شناسایی امام را تشریح فرموده‌اند.

از دسته نخست می‌توان به این روایات اشاره کرد: «عن أبی‌جعفر‌۷ قال‌: للامام عشر علامات..».^[۱]؛ «عن الصادق‌۷ قال‌: قال امیر‌المؤمنین‌۷‌: و الامام المستحق للإمامه له علامات..».^[۲]؛ «أبی‌الحسن علی بن موسی الرضا۷ قال‌: للامام علامات..».^[۳]

و از دسته دوم می‌توان به این موارد اشاره کرد: «عن معاویه بن وهب قال‌: قلت لأبی‌جعفر۷‌: ما علامه الامام الذی بعد الامام؟..».^[۴]؛ «أبی‌الجارود عن أبی‌جعفر۷ قال‌: قلت له‌: جعلت فداک إذا مضی عالمکم أهل‌البیت فبأی شیء یعرفون من یجیئ بعده؟..».^[۵]؛ «عن الحارث بن المغیره النضری قال‌: قلت لأبی‌عبدالله‌۷‌: بما یعرف صاحب هذا الامر؟..».^[۶]؛ «عبدالاعلی قال‌: قلت لأبی‌عبدالله۷‌: المتوثب علی هذا الامر، المدعی له، ما الحجه علیه؟..».^[۷]؛ «عن أبی‌بصیر قال‌: قلت لأبی‌الحسن‌۷‌: جعلت فداک بم یعرف الامام؟..».^[۸]؛ «عن هشام بن سالم و حفص بن البختری، عن أبی‌عبدالله‌۷ قال‌: قیل له، بأی شیء یعرف الامام؟..».^[۹]؛ «عن ابن‌أبی‌نصر قال‌: قلت لأبی‌الحسن الرضا‌۷‌: إذا مات الامام بم یعرف الذی بعده؟..».^[۱۰]؛ «عن أحمد بن عمر، عن أبی‌الحسن الرضا۷ قال‌: سألته عن الدلاله علی صاحب هذا الامر..».^[۱۱] و… .

از کثرت روایات وارده در این باره، خصوصاً فراوانیِ روایاتی که گزارشگر پرسش‌های مکرر اصحاب پیشوایان معصوم۷ از امامان معصوم درباره راه‌های شناخت امام است، می‌توان به فراوانیِ تعداد مدعیانی که تلاش می‌کردند خود را به عنوان امام، به ساده‌دلان بقبولانند، پی برد. به همین دلیل بوده است که شیعیان در این باره، به شدت احساس نیاز به آگاهی می‌کردند و می‌کوشیدند با پرسش از امامان معصوم:، برای دغدغه‌های خود راه‌حلی بیابند. و به دلیل اهمیت این مسئله، شیخ کلینی، محدث پرآوازه شیعه، در کتاب شریف کافی بابی را با عنوان «الامور التی توجب حجه الامام‌۷» به این مسئله اختصاص داده و روایات مربوط را در آن گردآوری گرده است.

[۱] . الکافی، ج۱، ص۳۸۸.

[۲] . بحارالانوار‌، ج۲۵‌، ص‌۱۶۴‌ـ‌۱۶۵.

[۳] . الخصال، ص۵۲۷.

[۴] . الکافی، ج۱، ص۲۸۴.

[۵] . الخصال، ص۲۰۰.

[۶] . همان، ص۲۰۰.

[۷] . الکافی، ج۱، ص۲۸۴.

[۸] . همان.

[۹] . همان.

[۱۰] . همان.

[۱۱] . همان، ص۲۸۵.