بخشی از کتاب

مقدمه

نیمه شعبان زمینیان، آسمانی شده، و در پروازی از مُلک به ملکوت سیر می‌کنند. شب میلاد نور است؛ نوری که با وجود خود صفحه هستی و جان را منور می‌کند. پس ‌ای فرشیان! به پا خیزید و قامتی به عرش ببندید.

چنانکه در تولد اولین معصوم الهی در پیشگاه خداوند متعال به امر او، ملائک سجده کردند؛ ما نیز این آیین را به دستور برگزیدگان خداوند، در شب میلاد «آخرین معصوم الهی» بر پا کرده و جبین شکر را به آستان حضرت دوست می‌ساییم و صف خود را از «غافلان» جدا می‌کنیم. لذا قبل از بیان سخنان معصومین: در این خصوص، ذکر چند نکته ضروری است:

1. ۱. شب میلاد امام زمان۷، شب جشن و شادی و سرور است و باید در این شب خوشحال بود^[۱]؛ اما ضمن ابراز این شادی، نباید مرتکب مسائلی شد که امام زمان۷ از آن راضی نیستند.
2. این شب، یکی از شب‌های «احیا» است و اعمال زیادی برای آن نقل شده است. البته کثرت اعمال، سبب نشود که انسان، مأیوس از انجام دادن آن شود؛ بلکه مهم این است که در شبی که در زمین و آسمان غوغا برپا است، ما نیز بهره‌ای داشته باشیم و اسم خود را در زمره ذاکران و عبادت کنندگان و زائران این شب فرخنده ثبت و درج کنیم و اگر نمی‌توانیم صد رکعت نماز بخوانیم، لااقل ده رکعت یا کمتر و بیشتر را به جا آوریم؛ چرا که ـ بر اساس قاعده «ما لا یدرک کلّه لا یترک کلّه» ـ اگر همه اعمال را نمی‌توانیم به جا آوریم، تمامی آنها را ترک نکنیم.

هم‌چنین بر اساس قاعده «المیسور لا یسقط بالمعسور»، آنچه مقدور است و توان انجام آن را داریم، نباید به سبب سخت بودن، همه آنها را ترک کنیم و خود را محروم از این فیض بزرگ الهی نماییم.

3. ۳. بر اساس «روایات من بلغ»^[۲] یا «تسامح در ادله سنن»، روایات ذکر شده در این نوشتار، دارای اثر و پاداش می‌باشد و برای نیل به آن ثواب‌ها شایسته است، این شب را «احیاء» داشت. علمای اسلام مانند شیخ عباس قمیt در مفاتیح الجنان یکی از اعمال مستحبی این شب را «احیاء» ذکر کرده‌اند.
4. ۴. در این شب مسعود، می‌توان اعمال مشترک ماه شعبان را نیز انجام داد. ناگفته نماند که در این شب‌های مقدس، لازم نیست انسان سعی کند تمام اعمال را سریعاً انجام بدهد؛ بلکه هر مقدار که می‌تواند با حضور قلب و با توجه کامل آن را انجام دهد، کافی است.
5. تنها به «بیداری چشم» قناعت نشود، بلکه آنچه در شب‌های «احیاء» بسیار مهم و حیاتی است، «بیداری دل» است و این بیداری در سایه ذکر و توجه و توسل حاصل می‌شود.
6. ۶. شب و روز نیمه شعبان را یک مسئله بسیار ویژه بدانیم زیرا عظمت این روز تنها به برکت میلاد امام مهدی۴ است. اگرچه قبل از تولد یوسف زهرا در کلام معصومین شرافت، کرامت و فضیلت این شب بیان شده است و در حقیقت این میلاد پرده از اسرار این عظمت برداشت. آیت‌الله شیخ محمد حسین اصفهانی (کمپانی) نه تنها برای نیمه شعبان عظمتی خاص قائل است، بلکه می‌گوید: ماه شعبان به واسطه مولود نیمه شعبان به شرافتی عظیم نایل گشته است.^[۳]

[۱]. امام رضا۷: «ان سرک ان تکون معنا فى الدرجات العلى من الجنان فافرح لفرحنا و احزن لحزننا»؛ اگر دوست دارى که با ما در درجات عالیه‌ى بهشتى باشى، در خوشحالى ما خوشحال و در حزن ما محزون باش. (بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۱۰۳؛ ج۴۴، ص۲۸۶) در این زمینه روایات زیادى وارد شده است: ر.ک: (بحارالانوار، ج۱۰، ص۱۱۴، ج۴۴ صص ۲۸۷ و ۲۹۰، ج۶۸، ص۱۸).

[۲]. روایاتى که به حد تواتر رسیده است (مرات العقول، ج۸، ص۱۱۳) و مفاد آن اجر و پاداش عملى است که در روایتى بیان شده اگر چه گفتار و مطلب آن از معصوم ثابت نشده باشد ولى خداوند ثواب آن عمل را به کسى که عمل به روایت نماید عطا مى‌فرماید مانند روایت امام صادق۷ «من سمع شیئاً من الثواب على شىء فصنعه کان له، و ان لم یکن على ما بلغه» (اصول کافى، ج۲، ص۷۸. براى اطلاع بیشتر رجوع نمائید به مقاله اخبار من بلغ از مجموعه مقالات کنگره‌ى شیخ انصارى نوشته‌ى زین العابدین قربانى).

[۳]. سیماى امام مهدى۷ در شعر عربى، ص۲۸۵