مصاحبه اختصاصی با حجت‌الاسلام صالحی درباره «زیست منتظرانه» و خانواده تراز تمدن نوین اسلامی
به گزارش روابط‌عمومی بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) استان هرمزگان، هم‌زمان با نزدیک‌شدن به برگزاری پنجمین اجلاس ملی مهدویت و انقلاب اسلامی، گفت‌وگوی تفصیلی با حجت‌الاسلام صالحی پژوهشگر برجسته حوزه مهدویت و صاحب آثار نظری در حوزه تمدن نوین اسلامی – درباره «سازوکارهای تحقق زیست منتظرانه در خانواده تراز تمدن نوین اسلامی» انجام شد.
بازتعریف جایگاه خانواده در هندسه تمدنی عصر ظهور
سؤال: چرا بحث «خانواده» در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی تا این اندازه کلیدی است؟
حجت‌الاسلام صالحی: آینده انقلاب اسلامی و دستیابی به آرمان جامعه مهدوی، بیش از هر چیز به توان ما در ساخت خانواده‌هایی با هویت مهدوی، رفتار تمدنی و تربیت نسل منتظر بستگی دارد. خانواده باید در هندسه تمدنی عصر ظهور بازتعریف شود تا بتواند نقشی تمدن‌ساز ایفا کند.
خانواده تراز در تمدن نوین اسلامی چیست؟
سؤال: منظورتان از «خانواده تراز تمدن نوین اسلامی» چیست؟
حجت‌الاسلام صالحی: خانواده‌ای که می‌خواهد بستر تربیت نسل وفادار به امام عصر(عج) باشد، باید از سطح رفتارهای صرفاً عبادی و مناسکی فراتر رود و به معرفت امام، مسئولیت اجتماعی و نقش تمدنی خود در پیشبرد تاریخ برسد. زیست منتظرانه یک نظام رفتاری و هندسه فکری است که لایه‌های معرفتی، اخلاقی، تربیتی، روان‌شناختی، رسانه‌ای و اجتماعی خانواده را دربرمی‌گیرد.
خانواده‌ای که این منظومه را در خود نهادینه کند، به یک واحد تمدن‌ساز تبدیل می‌شود؛ واحدی که می‌تواند ارزش‌های مهدوی را به جامعه انتقال دهد.
گام‌های تحقق زیست منتظرانه
سؤال: مهم‌ترین گام‌ها برای تحقق زیست منتظرانه در خانواده چیست؟
حجت‌الاسلام صالحی: نخستین گام، تقویت معرفت امام در خانه است؛ معرفتی راهبردی، زنده و اثرگذار. خانواده مهدوی باید نقشه راه تربیتی امام‌محور داشته باشد تا فرزندان حضور امام را در انتخاب‌های فردی، اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی خود احساس کنند.
تربیت نسل منتظر بدون عدالت‌خواهی، مسئولیت‌پذیری، روحیه جهادی، خودسازی اخلاقی و قدرت تحلیل تمدنی ممکن نیست. اگر این عناصر در خانه شکل نگیرد، جامعه نمی‌تواند بنای تمدن نوین اسلامی را برپا کند.
پنج لایه تربیتی خانواده مهدوی
سؤال: تربیت مهدوی در خانواده چه ابعاد و لایه‌هایی دارد؟
حجت‌الاسلام صالحی: خانواده تراز باید تربیت را در پنج لایه دنبال کند:
-
تربیت معرفتی: برای درک جهان‌بینی مهدوی
-
تربیت عبادی: برای اتصال به منبع هدایت
-
تربیت اخلاقی: برای مهار نفس و ایجاد آرامش خانوادگی
-
تربیت اجتماعی: برای مسئولیت‌پذیری در جامعه مهدوی
-
تربیت جهادی: برای تقویت روحیه اصلاح‌گری و خدمت‌رسانی
این لایه‌ها یک منظومه تربیتی واحد هستند و هماهنگی آن‌ها باعث شکل‌گیری نسل تمدن‌پایه می‌شود.
نقش امید در زیست منتظرانه
سؤال: جایگاه «امید» در خانواده مهدوی چیست؟
حجت‌الاسلام صالحی: خانواده بدون امید نمی‌تواند فرزندان فعال و مقاوم تربیت کند. امید مهدوی موتور رشد خانه است؛ امید به ظهور، امید به گشایش الهی، امید به اثرگذاری عمل صالح و امید به پیروزی حق بر باطل. این امید، خوش‌بینی ساده‌لوحانه نیست؛ یک امید واقع‌گرایانه و تمدن‌ساز است که باید در اقتصاد خانواده، روابط عاطفی، رسانه، سبک زندگی و تربیت فرزند دیده شود.
زیست منتظرانه در برابر سبک زندگی غربی
سؤال: تفاوت زیست منتظرانه با سبک زندگی غربی چیست؟
حجت‌الاسلام صالحی: تمدن غرب با محوریت فردگرایی، لذت‌طلبی، مصرف‌گرایی و بی‌ریشگی معنوی، ساختار خانواده را فروپاشانده است. اما در زیست منتظرانه، خانواده بر معنا، هدف الهی، عشق به حقیقت، مسئولیت اجتماعی و تقید اخلاقی استوار است. در تمدن مهدوی، خانواده سلول مرکزی جامعه است و اصلاح جامعه از خانه آغاز می‌شود.
عفاف و حجاب؛ رکن امنیت اخلاقی خانواده
سؤال: نقش عفاف و حجاب در خانواده مهدوی چیست؟
حجت‌الاسلام صالحی: عفاف و حجاب رکن مهم امنیت اخلاقی و روانی خانواده است. رعایت عفاف در رفتار، نگاه، فضای مجازی، پوشش و انتخاب‌های فرهنگی، سلامت نسل آینده را تضمین و خانواده را در برابر تهاجم فرهنگی مقاوم‌تر می‌کند.
مهارت‌های والدین در خانواده مهدوی
سؤال: والدین برای تحقق زیست منتظرانه چه مهارت‌هایی باید داشته باشند؟
حجت‌الاسلام صالحی: مهارت‌هایی مانند گفت‌وگوی مؤثر، کنترل هیجان، مدیریت رسانه، الگو بودن، تحلیل مسائل فرهنگی، تربیت اعتقادی و روان‌شناختی و ایجاد آرامش معنوی در خانه ضروری است. والدین باید خود «نمونه زیست منتظرانه» باشند تا فرزندان از رفتار آنان الگو بگیرند.
نقش پنجمین اجلاس ملی مهدویت و انقلاب اسلامی
سؤال: اجلاس ملی مهدویت و انقلاب اسلامی چه جایگاهی در توسعه مباحث تمدنی دارد؟
حجت‌الاسلام صالحی: این اجلاس یک رویداد علمی و فکری است که می‌تواند مسیر نظری و کاربردی تحقق تمدن نوین اسلامی را روشن‌تر کند. از استادان دانشگاه، پژوهشگران، طلاب و فعالان فرهنگی دعوت می‌کنم آثار علمی و طرح‌های پژوهشی خود را ارسال کنند تا این حرکت با مشارکت نخبگان سراسر کشور غنا یابد و الگوهای عملی زیست منتظرانه برای جامعه استخراج شود.