بخشی از کتاب

مقدمه

نام: م ح م د.
کنیه: ابوالقاسم.
لقب: مهدی، قائم، بقیه الله، خاتم الاوصیاء، صاحب الزمان، ماء معین، منتظَر، حجت الله، منصور… .
مکان زندگی: به خاطر حفظ جانشان، از اسرار است.
مکان ظهور: مکه، مسجد الحرام، کعبه، بین رکن و مقام.
زمان ظهور: از اسرار الهی است.

نام امام زمان

بر اساس روایاتِ متعددی که از فریقین نقل شده است امام زمان، همنام با جدشان رسول خدا هستند. رسول خدا؟ص؟ فرمود: «حضرت مهدی از فرزندان من است و نامش نام من است».
اما آیا به زبان آوردن نام ایشان جایز است یا خیر؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت: تصریح به نام امام زمان در دوران ظهور قطعا جایز و در دوران قبل از غیبت کبرا قطعا حرام بوده است(به دلائلی از جمله حفظ جان ایشان، زیرا تصریح به نام می‌توانست دشمن را در شناسایی ایشان کمک کند). بحثی که در این جا وجود دارد این است که در دوران غیبت کبرا تصریح به نام ایشان جایز است یا خیر؟ و به عبارت دیگر آن حرمت، تا دوران ظهور استمرار دارد یا با شروع غیبت کبرا برداشته شده است؟
این یک بحث فقهی است و باید بر اساس دیدگاه مرجع تقلید خود عمل کنیم برخی از مراجع با استناد به روایات، معتقدند احتیاط این است تا هنگام ظهور از به زبان آوردن نام ایشان خودداری نموده و از القابشان استفاده کنیم.

کنیه

ابوالقاسم(ابو جعفر، اباصالح)
کنیه امام نیز همانند نام اصلیشان، مورد اتفاق نظر همه امت اسلام است و طبق روایات متعدد، ایشان هم کنیه رسول خدا هستند؛ یعنی «ابو القاسم».
در روایتی ابو حمزه ثمالی از امام محمد باقر؟ع؟ نقل می‌کند که ایشان فرمودند:
«…پدر و مادرم فدای هم نام و هم کنیه ام؛ هفتمین پس از من. پدرم فدای کسی که عالم را پر از عدل و داد می‌کند».
طبق این روایت یکی از کنیه‌های امام مهدی «ابا جعفر» خواهد بود.
در میان مردم کنیه «ابا صالح» بیشتر شهرت یافته است، ولی دلیل و روایت معتبری مبنی بر اینکه کنیه ایشان اباصالح باشد نداریم.
نکته‌ای که این جا وجود دارد این است که گاهی لقب در قالب و لباس کنیه ظاهر می‌شود؛ مثل: «ابوتراب» که لقب امام علی است، اما در قالب کنیه و بیانگر تواضع و فروتنی ایشان است یا «ابوالجود» که دلالت بر سخاوت و کرم فرد دارد.
در مورد تعبیر اباصالح نیز برخی از بزرگان معتقدند از همین باب است و در واقع از آیه ۱۰۵ سوره انبیاء گرفته شده است؛ خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید:
<وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُون؛و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد>.
از آنجا که امام زمان، رهبر و مقتدای صالحان است، او می‌شود «اباصالح» و پیام آن این است که منتظران «اباصالح» باید «صالح» باشند.
القاب امام زمان
«مهدی»
مشهورترین لقب ایشان به ویژه در میان اهل تسنن، «مهدی» است.
این واژه از ریشه «هدی» گرفته شده و اسم مفعول است و به معنای هدایت یافته می‌باشد.
امام محمد باقر؟ع؟ فرمودند:
وَ إِنَّمَا سُمِّیَ‏ الْمَهْدِیُ‏ مَهْدِیّاً لِأَنَّهُ یُهْدَى إِلَى أَمْرٍ خَفِی؛ و همانا او را مهدی نامیده‌اند، چون (از سوی خداوند) به سوی هر امر پنهان هدایت می‌شود.
در واقع این لقب، به علم غیب امام مهدی و ارتباط و اتصال ایشان به خداوند متعال اشاره دارد. آری، کسی که «مهدی» باشد می‌تواند «هادی» امت باشد.
«قائم»
در غالب روایات اهل بیت، با این تعبیر از ایشان یاد شده است. این واژه از ریشه «قیام» و به معنای ایستاده است. وقتی همراه حرف «باء» بیاید (یقوم ب…قیامه ب…) اصطلاحاً متعدی می‌شود و به معنای بر پای دارنده خواهد بود. ایشان را قائم می‌نامند، زیرا باطل را نابود و ریشه ظلم و ظالمان را قطع و حق را احیاء می‌کند. به عبارت دیگر حق را به پای می‌دارد و در جایی که شایسته حق است قرار می‌دهد و از طرف دیگر قائم است و آماده انجام فرمان الهی آنگاه که فرمان «قُم» صادر شود.

نکته

آیا وقتی این لقب را بر زبان جاری می‌کنیم یا می‌شنویم لازم است روی پا بایستیم؟ دست بر سر گذاشتن هنگام شنیدن این لقب به چه معناست؟
در نقلی چنین آمده است که امام رضا؟ع؟ هنگام شنیدن این نام، ایستادند و دست بر سر گذاشتند، ولی چنین نقلی و مشابه این نقل، در منابع دست اول و معتبر دیده نمی‌شود.
شایان ذکر است که قائم بودن ایشان کنایه از آمادگی برای انجام فرمان الهی است؛ حال وقتی منتظرانش این ویژگی امام زمانشان را می‌شنوند بسیار شایسته است که آنها نیز آمادگی خود را اعلام کنند و ایستادن، نماد اعلام آمادگی است به ویژه این که دست بر سر گذاشتن نیز کنایه از درماندگی است و به معنای استغاثه و فریاد خواهی؛ یعنی آقا جان! ما مستأصلیم، به دادمان برسید؛ همان گونه که دست بر پا زدن که در انتهای دعای عهد آمده است نیز به همین معناست.
«بقیه الله»
«بقیه» یعنی آن چه باقی مانده است و وقتی به خداوند نسبت داده شود؛ یعنی آنچه که از طرف خداوند باقی مانده است. همه جانشینان خاتم الانبیاء و المرسلین را «بقیه الله» می‌گویند، زیرا آخرین حجت‌های الهی از سلسه حجج اویند و به طور خاص آخرینشان را بقیه الله می‌نامند، چون آخرین حجت الهی و خاتم اوصیاء است.
روایات متعددی ذیل آیه ۸۶ سوره هود وجود دارد که نسبت به این لقب، تصریح دارد.
«صاحب الزمان»
خداوند حکیم در این عالَم ماده، امور خلائق را به خلیفه اش سپرده است تا او با اذنی که دارد اراده حق تعالی را در جهان جاری سازد، لذا امام، صاحب و پناه مردمان و یار و یاورشان در رسیدن به رستگاری است، پس او سید و مولای ماست؛ اما مولایی که تمام سعیش، عزت ماست.
شاید معنای دیگری که برای این لقب بتوان بیان کرد این است که ایشان، به اذن الله ولایت بر همه هستی از جمله زمان دارد و همه چیز در اختیار اوست؛ او فوق زمان است و حاکم بر زمین و زمان، و چرا چنین نباشد که مظهر تام اسماء و صفات الهی است و این ویژگی حق تعالی است که در خلیفه اش تجلی یافته است.
اگر حقیقت این لقب فهمیده شود نگاه ما به امام و استفاده و بهره ما از ایشان متفاوت خواهد شد و این جملات وِرد زبانمان خواه شد که:
الهی! همین عزت مرا بس که مأموم چنین امامی باشم و همین افتخار برایم کافی که چنین امامی بر سر داشته باشم؛ خدایا! امامم آن گونه که من دوست دارم هست، پس مرا آن گونه که او دوست دارد قرار بده.