بخشی از کتاب

فطرت، عاشورا و انتظار*

ª آیت الله محیی‌الدین حائری شیرازی**

خداوند متعال، در بسیاری از آیات قرآن کریم، صراحتاً به اهل بیت: و فضایل و مناقب ایشان اشاره کرده است. اما طبق فرموده حضرات معصومین:، نه تنها همین تعداد، که تمامی آیات قرآن، پیرامون اهل بیت۷ و دشمنان ایشان است. حال، این‌که بتوان دریافت که هر آیه، چه ارتباطی با اهل بیت پیامبر: یا دشمنان آن‌ها دارد، خود، نکته ظریفی است.

سوره جمعه، از جمله سوره‌هایی است که در نظر اول، شاید نتوان ارتباط آن را با اهل بیت: دریافت؛ اما با بررسی دقیق‌تر، این ارتباط، کاملاً روشن می‌شود. در این سوره، پس از آیه اول که تسبیح خداوند است، می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِه…‏»[۱]؛ «اوست که در میان مردم بى‏سواد، پیامبرى از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند…».این آیه، در شأن دوستان اهل بیت است که برخی از آنان- مانند ایرانیان- هنوز، مسلمان نشده اند: «وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِین‏»[۲]؛ «و آنان، پیش از این در گمراهى آشکارى بودند» و در آیه بعد به این مسئله اشاره می‌فرماید که مسلمان واقعی شدن و قرار گرفتن در محور ولایت کار آسانی نیست و منوط به فضل خداوند است: «ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم‏»^[۳]؛ «این فضل خداست که آن را به هر کس بخواهد عطا مى‏کند، و خدا صاحب فضل بزرگ است».

در آیه بعد می‌فرماید: ‏«مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْراهَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوها کَمَثَلِ الْحِمارِ یَحْمِلُ أَسْفارا…»‌‌[۴]؛ «وصف کسانى که عمل کردن به تورات، بر آنان تکلیف شد و به آن، عمل نکردند، مانند درازگوشى است که کتاب‏هایى را [که هیچ آگاهى نسبت به محتویات آن‌ها ندارد] حمل مى‏کند». در این‌ آیه، ظاهراً خطاب با اهل تورات است، اما ما معتقدیم که خطابات قرآن، مصداق این مثل است که«به در می‌گویند، تا دیوار بشنود»! چرا که بی‌تردید، کسی که قرآن را می‌پذیرد، اما به مضامین و مفاد آن، عمل نمی‌کند نیز، مصداق این آیه خواهد بود. از این رو، مشخص می‌شود که این آیه در شأن دشمنان اهل بیت: است که با نپذیرفتن ولایت معصومین: -که یکی از دستورات صریح قرآن است- مصداق «لَمْ یَحْمِلُوها» شده‌اند.

این موضوع، در ادامه آیه‌، نمود بیشتری دارد. آن‌‌جا که می‌فرماید: «بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِ اللَّه‏»؛ «چه بد است سرگذشت مردمى که آیات خدا را تکذیب کردند. و خدا ستمکاران را هدایت نمى‏کند».

دشمنان اهل بیت:، در واقع آیات بزرگ خداوندی را تکذیب کرده‌اند؛ چراکه ایشان، آیت کبرای الهی و نباء عظیم هستند. این عدم پذیرش نیز به جهت تکبر آنان است و می‌دانیم که تکبر، ریشه در ظلم و تجاوز از حدود بندگی دارد. از این رو، خداوند در ادامه می‌فرماید: «وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِین‏».

*. متن حاضر تلخیص سخنرانی حضرت آیت الله حائری در مرکز تخصصی مهدویت است.

**. استاد حوزه و نماینده ولیّ فقیه در استان فارس.

1. سوره جمعه؛ آیه ۲.
2. سوره جمعه؛ آیه ۲.

۳ . سوره جمعه؛ آیه ۴.

[۴]. سوره جمعه؛ آیه ۵.