آیات مهدوی – آیه ۵۵ سوره قصص
وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ
موضوع: امام زمان (عج) و پایان مظلومیت اهلبیت
«و ما اراده کردهایم بر کسانى که در زمین به ضعف و زبونى کشیده شدند، منت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان [روى زمین] قرار دهیم.»
نکته ها:
- کلمه «منت» در اینجا به معناى نعمت بزرگ و باارزش است؛ نه منت زبانى به معنی بازگو کردن نعمت به قصد تحقیر دیگران، که مسلماً کار زشت و ناپسندى است.
- شکى نیست که هرگاه اراده الهى بر تحقق امرى تعلق گیرد، آن مسأله قطعاً عملى خواهد شد و هیچ مانعى نمىتواند سد راه آن شود. قرآن مىفرماید: إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ «همانا فرمان اوست که هرگاه چیزى را اراده کند که باشد، پس آن چیز خواهد بود و محقق خواهد شد».
- با اینکه همه نعمتها از جانب خداوند است و بندگان در هر نعمتى رهین منت او هستند، لیکن او در خصوص چند نعمت، تعبیر به منت فرموده که طبعاً از اهمیت بالاى آنها حکایت دارد؛ از جمله:
ـ نعمت اسلام: کَذلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُمْ
ـ نعمت نبوت: لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا
ـ نعمت هدایت: بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَداکُمْ
ـ نعمت حاکمیت مؤمنان: وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ
- مسأله حاکمیت مستضعفان بر زمین، با عبارات و بیانهاى مختلفى در قرآن آمده است:
ـ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ «خداوند به کسانى که ایمان آورده و کار شایسته انجام دادهاند، وعده خلافت در زمین را داده است.»
ـ وَ لَقَدْ أَهْلَکْنَا الْقُرُونَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَمَّا ظَلَمُوا … ثُمَّ جَعَلْناکُمْ خَلائِفَ فِی الْأَرْضِ «بعد از آنکه اقوام ستمگر پیشین را هلاک کردیم … شما را جانشینان زمین قرار دادیم.»
ـ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ «بندگان صالح، وارث زمین مىشوند.»
ـ وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِینَ کانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا «ما مستضعفان را وارث شرق و غرب زمین گرداندیم.»
ـ لَنُهْلِکَنَّ الظَّالِمِینَ* وَ لَنُسْکِنَنَّکُمُ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِمْ «ما ستمگران را نابود، و بعد از آن، شما را ساکن زمین مىگردانیم.»
- مراد از مستضعفان در این آیه ـ با توجه به مجهول بودن فعل اسْتُضْعِفُواـ کسانى هستند که خود در این امر نقش نداشتهاند و استکبار، آنها را به استضعاف کشانده است.
- مفضل بنعمر گوید: از امام صادق شنیدم که فرمود: «رسول خدا نظرى به على و حسن و حسین: افکند، گریست و فرمود: شما مستضعفان بعد از وفات من هستید». من سؤال کردم: «یابن رسول الله! معنى آن چیست؟» فرمود: «یعنى شما امامان بعد از من هستید، چون خداوند مىفرماید: وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ و این آیه تا روز قیامت بر ما جاری است».
- در روایات بسیار، حضرت مهدى و حکومت آن بزرگوار در آخرالزمان، مصداق اتمّ این آیه معرفى شده است. حضرت علی در تفسیر این آیه فرمود: «هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ یَبْعَثُ اللَّهُ مَهْدِیَّهُمْ بَعْدَ جَهْدِهِمْ فَیُعِزُّهُمْ وَ یُذِلُّ عَدُوَّهُم اینان که در زمین ضعیف گشتهاند، آل پیغمبرند که خداوند مهدى آنها را برمیانگیزد تا آنان را عزیز و دشمنانشان را ذلیل گرداند».
- حکومت جهانى مستضعفان و حمایت از مظلومان تاریخ، اراده و خواست الهى است. نُرِیدُ
- در حکومت خودکامه طاغوتى، نیروهاى کارآمد به ضعف کشانده مىشوند. اسْتُضْعِفُوا
- آینده از آنِ مستضعفان است. نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً
- امامت، همچون بعثت، نعمت ویژهاى است که خداوند بر مردم منت مىنهد. قرآن در مورد بعثت پیامبر مىفرماید: لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا در اینجا هم مىفرماید: نَمُنَّ … نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّه.