ویژگی های یک منتظر واقعی امام زمان
مهدویت، مکتبی است که قطعا با عنایت حضرت مهدی علیه السلام به سوی کمال حرکت می کند. مهدی باوران و منتظران آن حضرت همواره سعی در جلب رضایت الهی در پرتو تقرب به امام زمان (عج) دارند. از همین روست که هر جمعه دعای ندبه می خوانند و دعای اللهم عجل لولیک الفرج ورد زبانشان است. اما این گونه نیست که به صرف ادعای انتظار، کسی را در حلقه منتظران واقعی راه دهند. انتظار، آدابی دارد که فقط از عهده مؤمنان و منتظران واقعی آن حضرت بر می آید. ویژگی هایی برای یک منتظر واقعی ترسیم شده که مطابقت دادن آن با هر مدعی، امکان پذیر نمی باشد. برای شناخت ویژگی های یک منتظر واقعی امام زمان (عج)، با ما همراه باشید.
منتظر واقعی کیست؟
در حدیثی از پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) نقل شده است که :« افضل الاعمال امتی، انتظار الفرج » یعنی همانا بهترین اعمال امت من، انتظار برای فرج امام زمان (علیه السلام) است. پس، انتظار یک عمل است نه یک شعار! منتظر واقعی کسی است که اعمال و رفتار و کردارش آیینه تمام نمای یک مؤمن مهدوی باشد نه اینکه فقط در گفتار لاف انتظار بزند. که اگر، خیل منتظران واقعی آن حضرت از منتظر نماها پیشی بگیرد چشممان به نور خاتم الاوصیا روشن خواهد شد. مرحوم آیت الله بهجت، در این بیت به زیبایی، این نکته را یادآور شده است:
« این همه لاف زن و مدعی اهل ظهور پس چرا یار نیامد که نثارش باشیم؟»
ویژگی ها و خصوصیات منتظران واقعی امام زمان
از مجموعه احادیث و روایات و سخنان بزرگان شیعه و صد البته مبنای فرامین عقل( رسول باطنی)، کسی که ادعای یقین به امام عصر (علیه السلام) و ظهور ایشان دارد، باید مزین به ویژگی هایی باشد که او را از دیگران متمایز کند. باید خود را در معرض امتحان های الهی بسنجد، باید سره از ناسره جدا شود و طلا از مس! تا مبادا مدعیان ظهور حضرت مهدی (عج) به مانند مدعیان کوفی منتظر امام حسین (علیه السلام)، طبل توخالی از کار درآیند و به وقت نصرت و یاری پشت آن حضرت را خالی کنند. ویژگی هایی که برای منتظران واقعی ذکر شده عبارتند از:
یقین قلبی به حضور امام زمان (عج)
طبق عقیده شیعه، امام مهدی (علیه السلام)، امام دوازدهم شیعیان است که در سال ۲۵۵ هجری قمری متولد شده و پس از یک دوره ۶۹ ساله غیبت، که به عنوان غیبت صغری شناخته می شود، از سال ۳۲۹ هجری قمری تا کنون در دوران غیبت تامه یا غیبت کبری به سر می برند. اما این به معنی فقدان آن حضرت نیست. شیعه معتقد است که حضرت مهدی ( علیه السلام) در میان مردم حضور دارد و حتی هر سال در مراسم حج ابراهیمی شرکت می کند. شیعیان را می بیند و می شناسد اما آنها، ایشان را نمی شناسند. در باور شیعیان، پس از سپری شدن دوران غیبت و به هنگام مهیا شدن شرایط، امام زمان(علیه السلام) ظهور خواهند کرد و جهان را از عدل و داد پر خواهند نمود.
اما در باور اهل سنت، دوازدهمین امام شیعیان، هنوز به دنیا نیامده و امام یازدهم فرزندی نداشته است. برخی هم معتقدند که فرزند امام یازدهم، همان موقع از دنیا رفته و غیبتی رخ نداده است. با این اوصاف و تحت هجمه ی شبهات و نظریه های معاندانه، تزلزل در باور به حضور، در حین غیبت، آفتی است که ممکن است هر آن، ایمان یک منتظر را نشانه بگیرد. در عصری که اطاله غیبت و تلاش برخی، باعث ایجاد شبهه در یقین منتظران می شود، تنها منتظر واقعیست که استوار و پابرجا در مسیر مهدویت گام بر میدارد و عاشقانه خود را مهیای ظهور حجت خداوند می نماید.
پرهیز از ظلم و ستم و عدالت محوری
کسی که بشارت ظهور منجی عادل را می دهد و قلباً به آن ایمان دارد، خود نیز شیفته عدالت است و هیچگاه در نهان و آشکار، خارج از محدوده عدالت قدم برنمی دارد. ظلم، رذیله ایست که از مؤمنان به دور است. چگونه ممکن است کسی، ادعای محبت ائمه اطهار( علیهم السلام) را داشته باشد و خود را در صف منتظرانِ قیام عدالت خواهانه مهدی موعود جای دهد اما ستم پیشه باشد و اهل جور!
حضرت مهدی(علیه السلام) پس از ظلم های شقاوتمندانه ی حاکمان عباسی در حق پدران گرامیشان، در هاله غیبت نهان شدند و غم غربت را با وعده ظهور تسلی داده اند تا به وعده الهی، در روز موعود سوار بر مرکب عدالت، گردن ظلم را شکسته و ترازوی عدل را بر قامت جهان نصب نمایند. مدعی انتظار نمی تواند ستمکارِ عدالت پیشه باشد. این تناقض، لباسی است که بر قامت شیعه واقعی، نمی نشیند. عدالت فضیلتی است که برازنده مکتب مهدویت است. گسترش ظلم از علائم ظهور است نه از دلائل ظهور. پس اینکه هنگام مشاهده ظلم سکوت کرده و مشتاق ظهور باشیم، مضحکه ایست که ظهور را به تعویق می اندازد.
مردمی که عدالت خواهی و حق طلبی را مسکوت گذارند و در برابر ستم تسلیم شوند و تلاشی برای رهایی از این شرایط انجام ندهند، نیازی به منجی ندارند. ظلم و ستم تا به هر اندازه ای که باشد و در هر قالب و هر چار چوبی که خود را جای دهد، مذموم و ناپسند است . بنابراین، کسی که قلب و روحش را، در طبق اخلاص نهاده و نام منتظر واقعی را یدک می کشد، در برابر هیچ ظلمی سکوت نخواهد کرد و الگوی عدالت خواهی و اجرای آن خواهد بود .
عابد بودن و پرهیز از توقیت
یک منتظر واقعی، شوق ظهور را با عبادت معبود گره زده، هر لحظه مهیای قدوم مبارک قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) است . دل را با تقوای الهی آذین بسته و اجازه ی جولان سیاهیِ گناه را به آن نمی دهد تا همیشه آماده ی یاری حجت خدا باشد . توقیت به معنای مشخص کردن وقت برای ظهور است . وقتی که غیبت، یک راز میان خدا و حجتش است و زمان ظهور، علمی است که فقط و فقط خدای متعال از آن با خبر است، ادعای آگاهی از زمان ظهور، تنها از عهده ی یک کذاب بر می آید.
چنانچه در روایتی از امام باقر( علیه السلام) آمده است:« شخصی به نام فضیل که از شاگردان امام باقر( علیه السلام) بود از ایشان درباره کسانی که برای ظهور وقت مشخص می کنند، سؤال کرد. امام در پاسخ فرمود:« کذب الوقاتون…» یعنی کسانی که به این امر مبادرت می ورزند، دروغ می گویند. وقت گذاران دروغگویند. آنان دروغگویند.[۱] با استناد به تأکید و تصریح امام باقر(علیه السلام) و البته اسناد دیگر، وقت ظهور بر همگان نامعلوم است و فقط خداست که از آن آگاهی دارد. بنابر این منتظرِ عابدِ باتقوا، هرگز به صف دشمنان خدا، نخواهد پیوست چرا که دروغ، رذیلتی است که از مجریِ آن، با عنوان ( عدو الله ) یاد شده است و اجتماع تقوا و دروغ در وجود شخصی که ادعای انتظار فرج را دارد، غیر ممکن است.
پیوستگی یاد امام زمان نزد منتظران
منتظران واقعی آن حضرت، همواره به یاد ایشان هستند و طلب ظهور حجت خواسته همیشگی شان است.« عجل لولیک الفرج» از مکنونات قلبی آنهاست نه اینکه فقط لقلقه ی زبانشان باشد. به قول سعدی علیه الرحمه:
« رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود رهرو آنست که آهسته و پیوسته رود »
منتظر واقعی آن نیست که بعضی اوقات ندبه کند و العجل العجل العجل سر بدهد و گاهی چنان مشغول امور دنیوی باشد که کوچکترین یادی از مولای خود نکند. امام موسی کاظم( علیه السلام) در حدیثی فرمودند:« قائم ما از دید مردم پنهان خواهد شد ولی یاد او همواره در دلهای مؤمنان عیان خواهد بود».[۲] از جمله راههای به یاد مهدی بودن، ذکر صلوات و ختم آن با دعای فرج است.« اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم» در کتاب کمال الدین و تمام النعمه، حدیثی از خود امام زمان( علیه السلام) نقل شده که شیعیان را به دعا کردن برای فرج توصیه می کند:« و اکثروا الدعاء و تعجیل الفرج، فان ذلک فرجکم» یعنی، برای تعجیل در فرج ما، زیاد دعا کنید که همانا گشایش امور شما در آن است.[۳] دعای «عظم البلاء » و « کن لولیک » که به نیت سلامتی و ظهور ایشان خوانده می شود، بر صحت این ادعا تأکید می کند. اینکه همیشه به یاد مولای خود باشیم و برای سلامتی و فرج ایشان دعا کنیم، جایگاه ما را به عنوان شیعه تقویت کرده و مورد عنایت آن حضرت قرار خواهد داد. از این روست که صدقه دادن به نیت سلامتی امام زمان(عج) بسیار توصیه شده است.
فروتنی و ادب نسبت به امام عصر ( عج )
از ویژگی های مرید است که نسبت به مراد خود، همواره خاضع بوده و نهایت ادب را نسبت به ایشان نشان دهد. امام صادق( علیه السلام) علت ایستادن به هنگام بردن نام بقیه الله را در نگاه کریمانه ایشان به شیعیانشان به هنگام بردن نام آن حضرت دانسته و به پا خواستن هنگام نگاهِ مولا را از شایستگیهای منتظران ذکر کرده اند. امام مهربانی که با وجود سختیهای غیبت و نامهربانیهای شیعیان که با اعمالشان باعث طولانی شدن غیبت می شوند، همواره به فکر امت خود هستند و برای رفع مشکلات و گشایش امورشان دعا می کنند، شایسته عالیترین مراتب ادب و کمال عشق و احترامند.
شیعه ای که امام عصر خود را شناخته و نسبت به وجود مبارک آن حضرت معرفت حاصل کرده است همیشه با ادب و احترام از مولای خود یاد می کند. از این روست که در همه ادعیه از جمله دعای توسل و دعای فرج ، به هنگام بردن نام بقیه الله ایستاده و نام مبارک ایشان را با کمال ادب صدا می زنیم و برای ظهور آن حضرت استغاثه می کنیم.
کلام آخر
شیعه، تنها زمانی می تواند ادعای منتظر واقعی بودن کند که تمام قد ، به ندای « هل من ناصر » قائم آل محمد (صلی الله علیه و اله و سلم) قیام کرده و با تعالی بخشیدن به ابعاد معنوی وجود خود ، آداب انتظار را به انجام برساند. ویژگی هایی که برای یک منتظر واقعی ذکر شد، چیزی خارق العاده و معجزه وار نیست. تمام آنها فضائلی است که نشانه های یک انسان واقعی است. پس برای این که لایق اسم « منتظر واقعی» باشیم لازم نیست بیستون را تیشه زنیم و بر فراز دریا ها و اقیانوس ها پرواز کنیم فقط کافیست که یک انسان باشیم، یک انسان واقعی.
پی نوشت ها
۱-اصول کافی، ج ۲،ص۳۶۸
۲-کمال الدین، ج۲، ص ۲۲۱
۳-کمال الدین و تمام النعمه، ج۲،ص ۳۶۱