بخشی از کتاب

سبک زندگی

در زبان‌های مختلف از ترکیب «سبک زندگی» به شکل‌های گوناگون یادشده است. امروزه در زبان انگلیسی از واژه (Life Style) به معنای سبک زندگی استفاده می‌شود. در لغت‌نامه وبستر[۱] واژه «سبک زندگی» به معنای تطابق با معیار و شیوه‌ای که برازنده و مناسب پنداشته می‌شود توصیف‌شده و در لغت نامهٔ آکسفورد[۲] به معنای روش خاصی از زندگی یک شخص یا گروه تعریف‌شده است. در زبان عربی واژه «سبک» از مصدر ثلاثی مجرد، به معنی «گداختن و قالب‌گیری کردن زر و نقره» اخذ شده، اما امروزه از معادل «اسلوب» برای معنای سبک بهره می‌برند. در زبان فارسی، این کلمه به معنای موردنظر تا این اواخر کاربردی نداشته، همچنان که اصل بحث سبک‌شناسی هم مربوط به دوره معاصر است.

سبک زندگی شامل اموری است که به زندگی انسان، اعم از بعد فردی، اجتماعی، مادی و معنوی مربوط است؛ اموری نظیر بینش‌ها و گرایش‌ها که ذهنی و درونی هستند و امور بیرونی اعم از اعمال هوشیارانه و نا هوشیارانه، حالات و وضعیت جسمی، فرهنگ، فعالیت‌های اقتصادی، موقعیت‌های اجتماعی و دارایی‌ها که اموری عینی می‌باشند.

مؤلفه‌های سبک زندگی

یکی از راه‌هایی که می‌توان به درک بهتری از مفهوم «سبک زندگی» ازنظر اندیشمندان مختلف دست یافت، بررسی عناصر و مؤلفه‌هایی است که ایشان برای سبک زندگی برشمرده و یا در تحقیقات خود از آن‌ها به‌عنوان شاخص بهره برده‌اند. در اینجا منظور از مؤلفه اموری است که مصداق عینی سبک زندگی محسوب می‌شوند. برخی از عناصری که اندیشمندان در آثار خود از آن‌ها یادکرده‌اند، عبارت‌اند از: شیوه و نوع تغذیه، خودآرایی (نوع پوشاک و پیروی از مد)، نوع مسکن (دکوراسیون، معماری و اثاثیه)، نوع وسیله حمل‌ونقل، شیوه‌های گذران اوقات فراغت و تفریح، الگوی مصرف، نحوه صحبت کردن، نگرش‌ها و الگوهای مربوط به فرهنگ مانند عقلانیت، دین، خانواده، میهن‌پرستی، آموزش، هنر، موسیقی و ورزش، استفاده از فناوری، سلیقه‌های ورزشی، تفاوت‌های دینی و چشم‌اندازهای اخلاقی، ارزش‌های سیاسی، الگوهای زندگی خانوادگی، روابط زناشویی و تربیت کودک، تحصیلات و سایر مؤلفه‌ها (۱).

امروزه در جوامع مختلف سبک زندگی‌های گوناگونی بر اساس روش زندگی، عادات، رسوم و گرایش مذهبی تعریف‌شده و هر یک از این سبک‌ها اصول و قواعد ویژه خود را دارا هستند. به نظر می‌رسد دو موضوع مهم در تعریف سبک زندگی در جوامع مختلف تأثیر بسیار ویژه‌ای دارند که عبارت‌اند از روش زندگی در بعد مادی آن و جهان‌بینی و ایدئولوژی یعنی نحوه نگرش انسان به مبدأ و منتهای هستی. بر همین اساس موارد متعددی از انواع سبک زندگی مانند سبک زندگی شرقی، سبک زندگی غربی، سبک زندگی دینی، سبک زندگی مهدوی، سبک زندگی مدرن (مدرنیته، مدرنیسم)، سبک زندگی سنتی، سبک زندگی قرآنی، سبک زندگی اسلامی، سبک زندگی ایرانی – اسلامی و سایر انواع سبک زندگی تعریف‌شده است.

در این نوشتار سعی شده است که سبک زندگی بشر قبل از ظهور امام عصر؟عج؟ با سبک زندگی بعد از ظهور مورد مقایسه قرار گیرد. در خصوص دوران قبل از ظهور، بیشتر بر سبک زندگی انسان در چند سده اخیر تأکید شده و در خصوص دوران بعد از ظهور، تلاش شده است تا در چارچوب آیات قرآن، روایات و تحلیل‌های عقلی، نمایی از زندگی بعد از ظهور ارائه شود. درصورتی‌که عموم انسان‌ها از پیامبران و اولیای الهی فرمان‌برداری می‌کردند، بسیاری از مؤلفه‌های سبک زندگی بعد از ظهور می‌توانست در برهه‌های مختلف تاریخ اتفاق بیافتد، اما برخی ویژگی‌های دوران بعد از ظهور، مختص آن زمان می‌باشد. در مقایسه بین سبک زندگی قبل و بعد از ظهور چند هدف عمده دنبال می‌شود که عبارت‌اند از:

۱_ بررسی و ارائه گوشه‌ای از آمار و اطلاعات مربوط به ناهنجاری‌ها و نقایص تمدن کنونی حاکم بر جهان در سه بعد معنویت و اخلاق، محیط‌زیست و زندگی شخصی انسان.

۲_ با آشکار شدن ضربات و شلاق‌هایی که برخی مؤلفه‌های سبک زندگی کنونی بر پیکره معنویت، اخلاق، محیط زیست و بدن انسان وارد آورده است؛ انسان بار دیگر در جستجوی یافتن راهکار جدید و ایده مقبول برای ادامه حیات خود خواهد بود.

۳_ با توصیف نمایی هرچند محدود از زیبایی‌ها و پیامدهای بهشت گونه زندگی انسان، در پرتو اطاعت از ولی خدا و پذیرش مقررات و آموزه‌های الهی، انسان هر چه بیشتر مشتاق رسیدن به آن مدینه فاضله شده و از تمدن مادی حاکم بر عالم دل بریده و برای رسیدن به واقعه شریف ظهور و حاکمیت ولایت الله بر جهان، تلاش، دعا و زمینه‌سازی خواهد نمود.

به‌طور خلاصه اهداف این مقایسه اطلاع از برخی ناهنجاری‌ها و نواقص یا گزاره‌هایی از تمدن کنونی است که باعث سقوط انسان شده و یا خواهد شد تا از هیجان ناشی از غرق شدن در تجملات این تمدن در بسیاری از افراد کاسته شود. از این مرحله در علوم دینی به «بیداری» تعبیر می‌شود. بی‌شک بعد از بیداری، ملت‌ها طرحی نو را برای آینده جُسته و ضمن آشنایی با برخی زوایای حیات طیبه مهدوی، شوق و تلاش برای رسیدن به مقام خلیفه‌اللهی را آغاز خواهند نمود.

تلاش دنیای مدرن این است که به بشر القا کند، فقط یک‌راه پیش روی اوست و سعادت با همان راه تأمین می‌شود و آن‌هم راهی است که دنیای مدرن، پیش رو گرفته و مدرنیته تنها راه سعادت است؛ اما (تفکر) انقلاب اسلامی می‌گوید که این، تنها راه نیست؛ بلکه راه دیگری هم وجود دارد و آن راهی است که دین، ما را به آن رهنمون می‌گردد (۲).

انسان می‌توانست و می‌تواند انتخاب دیگری برای سبک زندگی خود در گذشته و آینده داشته باشد که در آن ولی خدا حاکم بر جامعه و تعالیم الهی چهارچوب زندگی بشر را شکل می‌دهند، بی‌شک نتیجه این نوع از سبک زندگی به‌نوعی از حیات منتهی خواهد شد که از آن به حیات طیبه تعبیر می‌شود.

 مفهوم ظهور

اَللّهُمَّ اِنْ حالَ بَینی وَ بَینَهُ الْمَوْتُ الَّذی جَعَلْتَهُ عَلی عِبادِک حَتْماً مَقْضِیاً فَاَخْرِجْنی مِنْ قَبْری مُؤْتَزِراً کفَنی شاهِراً سَیفی مُجَرِّداً قَناتی مُلَبِّیاً دَعْوَهَ الدّاعی فِی الْحاضِرِ وَ الْبادی؛بارخدایا! اگر میان من و او، قانون مرگ که آن را بر بندگانت مقرر داشتی حائل شد، مرا از قبرم بیرون آر، درحالی‌که کفن خویش بر کمربسته و با شمشیر کشیده و نیزه‌ی برافراشته و لبیک‌گوی دعوت حق در شهر و بیابان باشم.[۳]

با ظهور چه اتفاقی می‌افتد که باید آرزوی بازگشت به دنیا، در صورت مرگ را داشت؟ بعد از ظهور دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد؟ سبک زندگی مادی و معنوی، بعد از ظهور چگونه است؟ آیا همین خوراکی‌ها را خواهیم خورد؟ آیا همین‌گونه کشاورزی خواهیم کرد؟ آیا همین‌گونه نماز خواهیم خواند؟ آیا حمل‌ونقل، وسایل حمل‌ونقل و ارتباطات همین‌گونه خواهد بود؟ آیا از خدا همین شناخت را خواهیم داشت؟

به‌طورکلی درباره وضعیت بشر و جهان در عصر ظهور دو سؤال مطرح است:

_ سبک زندگی مادی در عصر ظهور چگونه است؟

_ سبک زندگی معنوی در عصر ظهور چگونه است؟

آنچه از آموزه‌های دین مبین اسلام و سایر ادیان الهی برداشت می‌شود این است که عصر ظهور وجه برتر دنیای کنونی نیست و بعد از ظهور، طرح جدیدی در عالم افکنده می‌شود. ظهور، رجعت و قیامت مراتبی از یک حقیقت واحدند؛ حقیقتی به نام ظهور اراده خدای عالم قرار است نازل شود، مرتبه اول آن ظهور امام عصر، مرتبه بالاتر آن رجعت و مرتبه نهایی آن دوره قیامت است (۳). عصر ظهور عصر ظهورِ تام و تمام توحید است. آن‌گونه که از آیات قرآن و روایات ائمه معصوم؟ع؟ استنباط می‌شود در این دوران اراده خدای متعال ظهور می‌کند، همه‌ی آنچه در قرآن و سایر کتب آسمانی وعده داده شده است ظهور و بروز می‌کند.

پس از ظهور، حضرت ولی عصر؛ حقیقت ولایت را در عالم تجلی می‌دهند و کلمه‌ی غیب الهی که امام زمان است، آشکار می‌شود، عالم در عصر ظهور، به یک مرتبه از حیات می‌رسد، در عصر رجعت به حیات کامل‌تری می‌رسد و در قیامت به حقیقت حیات می‌رسد. وقتی امام تجلی می‌کند، یکی از تجلیات امام «ظهور» است، سپس عالم یک قدم به سمت قیامت جلو می‌رود، یکی دیگر از تجلیات امام «رجعت» و سرانجام «قیامت» است (۴).

[۱] .Webster Dictionary.

[۲] .Oxford Advanced Learner’s Dictionary.

[۳]. دعای عهد.