انقلاب اسلامی نخستین گام جدی در مسیر تحقق تمدن جهانی مهدوی است
به گزارش روابط عمومی بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) استان آذربایجان شرقی، روز دوشنبه بیست چهارم آذر ماه، در راستای تبیین اهداف و اهمیت پنجمین اجلاس ملی «مهدویت و انقلاب اسلامی» و تقویت فرهنگ دینی و مهدوی، روابط عمومی بنیاد استان با حجت الاسلام صحرانورد معاونت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان، مصاحبه ای انجام داد.
محور ۱: پیوند مهدویت و انقلاب اسلامی
۱- چگونه اندیشه مهدویت در شکلگیری، استمرار و جهتدهی انقلاب اسلامی نقشآفرینی کرده است؟
حجت الاسلام صحرانورد: انقلاب اسلامی، ثمرهی بیداریای است که ریشه در انتظار تاریخی شیعه برای تحقق عدالت دارد. مهدویت، به انقلاب جهت داد تا از یک جنبش سیاسی صرف، به یک پروژهی جامع تمدنساز تبدیل شود. استمرار انقلاب نیز مدیون این روحیه است؛ زیرا امام راحل (ره) و مقام معظم رهبری (مدظلهالعالی) همواره بر این نکته تأکید داشتهاند که انقلاب باید زمینهساز ظهور باشد. این نگاه، سبب شده تا در برابر سختیها، روحیهی تداوم و اصلاحگری بر روحیه تسلیم غلبه کند.
بنابراین از منظر یک نهاد تربیتمحور، باید اذعان کرد که اندیشه مهدویت، روح و بُعد معنوی انقلاب اسلامی را شکل داده است.
حجت الاسلام صحرانوردی: در استمرار انقلاب نیز همین نگاه، جهت عدالتطلبی، ظلمستیزی و تربیت انسان مؤمنِ منتظر را حفظ کرده است. لذا انقلاب اسلامی در امتداد مهدویت معنا مییابد، نه صرفاً یک دگرگونی سیاسی.
۲- آیا میتوان انقلاب اسلامی را مقدمهای برای تمدن جهانی مهدوی دانست؟ چرا؟
حجت الاسلام صحرانورد: تردید بله. انقلاب اسلامی نخستین گام جدی در مسیر تحقق تمدن جهانی مهدوی است؛ به تعبیر مقام معظم رهبری، این انقلاب، آغاز یک راه و تمرین ساختن تمدن اسلامی و فصل اول از پروژه بزرگ جهانیسازی مهدویت است
ما شاهد آغاز مرحلهی «زمینهسازی» هستیم؛ یعنی تربیت انسانهایی مؤمن، مسئول، و تمدنگرا که بتوانند جهانی با محور حق و عدالت بنا کنند.
دانشگاه فرهنگیان نیز در این راستا، تلاش میکند معلمانی را تربیت کند که نه فقط در نظام آموزشی، بلکه در ساختار فکری جامعه، این بذر تمدنی را آبیاری نمایند تا نسل بعد بتواند مرحله نهایی، یعنی تمدن جهانی مهدوی را محقق سازد.
۳- چه شباهتها و تفاوتهایی میان آرمانهای انقلاب اسلامی و اهداف مهدویت وجود دارد؟
حجت الاسلام صحرانورد: آرمانهای انقلاب اسلامی همان اهداف اصلی مهدویتاند: عدالت، آزادی حقیقی، کرامت انسان، و ساخت جامعه الهی.
اما تفاوت در سطح تحقق است: انقلاب اسلامی نقطهی آغاز و زمینهی انسانی است، در حالی که دولت مهدوی تحقق کامل و جهانی این آرمانها خواهد بود.
به بیان دیگر شباهتها بنیادین است: هر دو بر حاکمیت مطلق عدل الهی، نفی سلطه مستکبرین، و ریشهکنی ظلم تأکید دارند. تفاوت اصلی در مقیاس و کمال است. آرمانهای انقلاب اسلامی، الگویی بومی و زمینهساز برای تشکیل حکومتی اسلامی و عدالتگستر در سطح ملی است؛ اما هدف مهدویت، کمال این حرکت در سطح جهانی و تحقق تامّ نهایی آرمانهای الهی است.در واقع انقلاب اسلامی نسخهی کوچک اما زندهی تمدن مهدوی در مقیاس تاریخی ایران و جهان اسلام است.
محور ۲: ظرفیتهای اندیشه مهدویت در جامعه امروز
۴- اندیشه انتظار چگونه میتواند در مواجهه با چالشهای فرهنگی و اجتماعی امروز جامعه اسلامی الهامبخش باشد؟
حجت الاسلام صحرانورد: در عصر بحران هویت، اندیشه انتظار هویتساز و معنابخش است؛ انتظار، یعنی امیدِ فعال به آیندهای روشن و مسئولیت برای ساختن آن. این نگرش جوانان را از یأس فرهنگی و بیتفاوتی اجتماعی دور میسازد و جامعه را در مسیر خودسازی و اصلاح نگه میدارد. بنابراین انتظار، به فرد میآموزد که تاریخ مسیر مشخصی دارد و او مسئول است در این مسیر نقش خود را درست ایفا کند.
۵- چه ظرفیتهایی در آموزه مهدویت برای تقویت امید، پویایی و عدالتخواهی نسل جوان وجود دارد؟
حجت الاسلام صحرانورد: ظرفیت اصلی در تضمین پیروزی نهایی است این تضمین، به جوان اجازه میدهد تا با شجاعت، نقصها و کاستیهای فعلی را ببیند و در عین حال بداند که فرصت برای اصلاح وجود دارد. ما در دانشگاه فرهنگیان، با پروژههای علمی و پژوهشی مرتبط با تمدنسازی، این امید را به انگیزه عملی تبدیل میکنیم. عدالتخواهی نیز از دل مطالبهی جهانی مهدوی بیرون میآید که ظلم اقتصادی و اجتماعی را برنمیتابد.
۶- چگونه میتوان مفهوم «انتظار فعال» را در عرصههای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جامعه نهادینه کرد؟
حجت الاسلام صحرانورد: انتظار فعال یعنی عملگرایی عالمانه. در عرصهی اقتصادی، یعنی تلاش برای تولید ملی، جهاد اقتصادی و پرهیز از اسراف. در عرصهی فرهنگی، یعنی تولید محتوای فاخر و اصیل به جای تقلید و مصرفگرایی. در عرصهی سیاسی، یعنی مشارکت حداکثری با بصیرت برای حفظ ساختار انقلابی. برای نهادینه کردن این امر، دانشگاه فرهنگیان متعهد است که معلمان آینده را به “جهادگران فرهنگی” تبدیل کند که در مدارس، نهضت امید و کارآمدی را پایهریزی نمایند. بنابراین دانشگاههای فرهنگیان میتوانند الگوی عملی این مفهوم باشند:
• در اقتصاد با سادهزیستی و خدمتمحوری،
• در فرهنگ با ترویج اندیشهی عدالت و کرامت انسانی،
• در سیاست با گفتمان اخلاق و مسئولیت اجتماعی.
محور ۳: خانواده و تربیت مهدوی
۷- خانواده چه نقشی در پرورش نسل منتظر و تمدنساز دارد؟
حجت الاسلام صحرانورد: خانواده به تعبیر مقام معظم رهبری «هستهی تمدن مهدوی» است. دانشگاه فرهنگیان وظیفه دارد معلمان آینده را چنان تربیت کند که باور مهدوی را از مدرسه به خانواده منتقل کنند.
خانواده مسئول پرورش انسانهایی است که عدالت را نه شعار، بلکه وظیفه میدانند. تربیت نسل منتظر، تربیت انسان مسئول است. خانوادههای منتظر، سربازان آینده نظام تربیتی ما را تربیت میکنند.
۸- چه روشهایی برای تقویت «فرهنگ انتظار» در سبک زندگی خانوادگی مؤثر است؟
حجت الاسلام صحرانورد: باور به امام زمان باید در آداب و سبک زندگی به صورت عملیاتی جاری شود. روشهای مؤثر عبارتاند از:
• حفظ معنویت در خانه از طریق دعا و رفتار اخلاقی
• گفتوگوی امیدآفرین والدین با فرزندان
• الگوگیری از سادهزیستی و خدمت
• مشارکت خانوادگی در امور نیک و عامالمنفعه
• الگوسازی عملی والدین در رعایت عدالت در تقسیم وظایف
• قناعت و دوری از تجملگرایی
۹- چگونه میتوان از تعالیم مهدوی برای تحکیم بنیان خانواده و کاهش آسیبهای اجتماعی بهره گرفت؟
حجت الاسلام صحرانورد: تعالیم مهدوی با تکیه بر معنویت، عدالت و مسئولیتپذیری، بهترین مبنا برای تحکیم خانوادهاند. وقتی اعضای خانواده خود را در «پروژهی بزرگ اصلاح عالم» تعریف میکنند، تعارضات فردی کوچک اهمیت خود را از دست میدهند. این نگرش، مقاومت خانواده را در برابر آسیبهای فردگرایانهای ، به شدت افزایش میدهد.
بنابراین وقتی والدین بر اساس فرهنگ انتظار زندگی کنند، در خانه محبت، آرامش و گفتوگوی اخلاقی جایگزین تنش میشود. این تربیت، فرزندان را به مشارکت اجتماعی، خدمتمحوری و پرهیز از آسیبهای فرهنگی سوق میدهد.
در نتیجه، خانوادهی مهدوی نهتنها پایدارتر است، بلکه پناهگاه اخلاق جامعه و سدّی در برابر آسیبهای اجتماعی میشود.
۱۰- نقش والدین و معلمان در تربیت مهدوی نوجوانان و جوانان چیست؟
حجت الاسلام صحرانورد: ما معلمان را پیشاهنگ تربیت مهدوی میدانیم. والدین و مربیان باید مهدویت را رفتار کنند، نه فقط بیان؛ چرا که نقش هر دو حیاتی و مکمل یکدیگر است. والدین، مربیان عاطفی و اخلاقی اولیه هستند و باید در خانه زمینه محبت و اعتماد را فراهم کنند. معلمان، مربیان تخصصی و الگوی اجتماعی هستند. معلم باید با علمی قوی و اخلاقی بینقص، عمق این آرمانها را به دانشآموز نشان دهد و او را برای نقشآفرینی در جامعه آماده سازد. این دو بال باید در جهتدهی مشترک به سمت آرمانهای انقلاب اسلامی حرکت کنند. به عبارت دیگر والدین بذر محبت و علاقه را در قلب کودک میکارند و معلمان در مدرسه و دانشگاه، این علاقه را با معرفت، استدلال و مسئولیت اجتماعی آبیاری میکنند.
محور ۴: فرهنگسازی و مقابله با تهاجم فرهنگی
۱۱- فرهنگ انتظار چگونه میتواند جایگزینی اصیل برای فرهنگ ابتذال و مصرفگرایی باشد؟
حجت الاسلام صحرانورد: فرهنگ ابتذال و مصرفگرایی بر محور «منِ محدود و نیازهای زودگذر» بنا شده است. اما فرهنگ انتظار بر محور «ما و نیازهای ابدی و آرمانهای جهانی» استوار بوده و از فرد، یک سازنده و اصلاحگر فعال میسازد. این تغییر بنیادین در اولویتها، به طور طبیعی مصرفگرایی بیمارگونه را تضعیف میکند. ما تلاش میکنیم در تربیت معلم، توانایی تحلیل فرهنگی را تقویت کنیم تا معلمان بتوانند در برابر القائات مخرب فرهنگی، تحلیل منطقی و پاسخ هوشمندانه ارائه دهند.
۱۲- رسانهها و هنر چه نقشی در گسترش معرفت مهدوی و مقابله با جنگ نرم فرهنگی دارند؟
حجت الاسلام صحرانورد: رسانه و هنر، موتور محرکهی فرهنگسازی هستند. ما در جنگ نرم، نیازمند «هنر متعهد» هستیم؛ هنری که روح امید، مقاومت و عدالتخواهی را به تصویر بکشد بنابراین رسانه و هنر باید روایتگر امید و عدالت باشند، نه نمایانگر اضطراب و ابتذال.
دانشگاه فرهنگیان آمادهی تربیت معلمان متعهد رسانهای و هنرمندان تعلیمیار است تا از زبان هنر، مفاهیم مهدویت را به نسل نو منتقل کنند.
۱۳- برای تحقق جامعه منتظر، چه سیاستهای فرهنگی و آموزشی باید در سطح ملی تقویت شود؟
حجت الاسلام صحرانورد: به اعتقاد ما تقویت سه سیاست کلیدی ضروری است: اولاً، عمقبخشی به آموزشهای اعتقادی با روشهای جدید و غیرکلیشهای. ثانیاً، توانمندسازی معلمان به عنوان مؤثرترین عامل فرهنگی در جامعه. ثالثاً، ایجاد جریانهای فرهنگی خودجوش و مردمی که مبتنی بر مبانی مهدویت، برنامههای عملیاتی را در مساجد، محلات و دانشگاهها پیش ببرند. این سیاستها جامعه را از بحران معنا و زوال آرمانگرایی نجات میدهند.
محور ۵: تمدنسازی و آیندهنگری مهدوی
۱۵- چه رابطهای میان تمدن نوین اسلامی و تمدن مهدوی برقرار است؟
حجت الاسلام صحرانورد: تمدن نوین اسلامی که مورد تاکید مقام معظم رهبری است، گام اول و تحققپذیر در زمان حال است؛ این تمدن بر پایههای علم، ایمان و عدالت بنا میشود. تمدن مهدوی، قله و تحقق نهایی این مسیر است که در پرتو ظهور شکل میگیرد.به بیان دیگر تمدن نوین اسلامی، مرحلهی خودآگاهی و سازماندهی ظرفیتهای امت اسلامی است، و تمدن مهدوی، نقطهی کمال و جهانگستری آن.
۱۶- نسل جوان چگونه میتواند بهعنوان «نسل تمدنساز» در مسیر ظهور نقشآفرینی کند؟
حجت الاسلام صحرانورد: ما به جوانان بهمثابه سرمایههای الهی نگاه میکنیم. نسل جوان باید بداند که تمدنسازی در دو بُعد اصلی شکل میگیرد: علمی-فناورانه و اخلاقی-معنوی. نقشآفرینی نسل جوان یعنی کسب بالاترین سطوح علمی و متخصص شدن در علوم روز، در کنار تعهد عمیق دینی و انقلابی. این نسل باید از فرصتهایی که انقلاب اسلامی فراهم کرده، برای تبدیل ایران عزیز به کانون علم و ایمان استفاده کند.
برای تحق این امر، از نگاه مدیریت آموزشی، باید جوانان را از مرحلهی «شعار مهدویت» به مرحلهی «کنش مهدوی» برسانیم؛ یعنی عمل علمی، فرهنگی و اجتماعی در جهت آرمان ظهور.
۱۷- نقش نخبگان، دانشگاهها و حوزههای علمیه در طراحی الگوی تمدن مهدوی چیست؟
حجت الاسلام صحرانورد: نخبگان، دانشگاهها و حوزههای علمیه، مهندسان و معماران این تمدن و مغز متفکر و قلب تپندهی این پروژه هستند. حوزه باید منابع اصیل دینی را استخراج و تفسیر نماید. دانشگاه (به ویژه دانشگاه فرهنگیان) باید این مفاهیم را به الگوها، برنامههای درسی و روشهای تربیتی عملیاتی تبدیل کند. نقطه اوج، در همگرایی و گفتوگوی دائمی این دو نهاد برای پاسخ به مسائل مستحدثه تعلیم و تربیت است. بنابراین طراحی الگو نیازمند یک همافزایی علمی و ایمانی است که در آن، مبانی مهدویت به مدلهای اجرایی ملموس در آموزش، مدیریت و اقتصاد تبدیل شود.
سخن پایانی:
دانشگاه فرهنگیان، خود را “کارگاه تربیت سازندگان تمدن مهدوی” میداند. ما در تربیت معلم، خود را نه فقط یک نهاد آموزشی، بلکه بازوی اجرایی اصلی بیانیه گام دوم انقلاب و سنگر مقدماتی زمینهسازی ظهور میدانیم. اگر آرمان مهدویت، قلهی نهایی است، ما مسئول ساختن پلهای مستحکم برای رسیدن به آن هستیم.
ما باور داریم که هیچ تمدنی بدون نیروی انسانی متعهد، عالم و با ایمان ساخته نمیشود. لذا، هر دانشجوی معلمی که از این دانشگاه فارغالتحصیل میشود، باید دو بال پرواز را به همراه داشته باشد:
۱. تخصص عمیق علمی و بهروز برای پاسخگویی به نیازهای یک تمدن نوین.
۲. بصیرت عمیق دینی و التزام عملی به آرمانهای مهدوی برای هدایت این تمدن به سمت غایت حقیقی خود.
دانشگاه فرهنگیان، با تکیه بر منویات مقام معظم رهبری، مصمم است که این انقلاب تربیتی را به گونهای پیش ببرد که هر مدرسه، تبدیل به یک پایگاه پرورش منتظران عامل شود. آینده از آنِ نسلی است که امروز تربیتش میکنیم؛ نسلی که برای تحقق عدالت جهانی آماده است. این، وظیفه ماست و با تمام توان، در مسیر آن گام برخواهیم داشت.