نحوه بهره مندی از امام زمان(علیه السلام) در زمان غیبت

از گذشته تا کنون، انسان برای زندگی مطلوب و رسیدن به کمال، همواره نیاز به راهبر و راهنما داشته است. به همین دلیل است که زمین هیچگاه از حجت خدا خالی نبوده است. اما گاهی اوقات بنا به دلایل و مصلحت هایی، حجج الهی از میان مردم و دیدگان آنها غایب شده اند. اما تکلیف مردم، در زمان غیبت حجت الهی چیست و چگونه می توانند در عصر غیبت از برکات وجود ایشان بهره بگیرند؟ پاسخ به سؤال نحوه بهره مندی از امام زمان(علیه السلام) در زمان غیبت را در این پُست با شما به اشتراک می گذاریم، با ما همراه باشید.

پیشینه غیبت

غیبت امام مهدی علیه السلام، اولین و تنها مورد از غیبت حجت الهی نیست. برخی از اولیای الهی پیشین در عصر خود، بنا به دلایلی از حوزه ی رسالت خود غایب شده اند. چنانچه حضرت خضر( علیه السلام) غایب شد و هم اکنون نیز در غیبت به سر می برد. یا حضرت یونس( علیه السلام) که با بلعیده شدن توسط ماهی از میان قوم خویش غایب شد و یا حضرت عیسی(علیه السلام) که خداوند برای نجات جان ایشان، با شبیه سازی مرگ و آویختن به صلیب، ایشان را ازدیدگان مردم پنهان کرد و…اما تصور اینکه باغیبت ِ ولی، برکاتِ حضور وجود ایشان به پایان می رسد ناامیدی از رحمت خداوند است و با اصل عدلِ الهی تناقض دارد.

همانطور که از هوایی که نمی بینیم استفاده کرده و تنفس می کنیم و یا از خورشید پشت ابر بهره می گیریم، از وجود مبارک حجت الهی نیز در زمان غیبت بهره مند می شویم. در ماجرای غیبت حضرت یونس (علیه السلام ) مردمی که چهل سال از نعمت حضور ولیِ خدا بهره مند بودند اما از فیض حضور ایشان بهره نجستند، قلوبشان در زمان غیبت آن حضرت به نور ایمان روشن شد و عذاب الهی از آنان دور گردید. این جریان ثابت می کند که در زمان غیبت نیز می توان از برکات وجودیِ ذات مبارک حجت الهی بهره مند شد.

چگونگی بهره مندی از امام عصر(عج) در زمان غیبت از نگاه معصومین

تصور اینکه منظور از غیبت فقدان و نیستی است، اشتباهی بزرگ است. با استناد به روایات متعددی، غایب بودن امام زمان( علیه السلام) به معنی فقدان ایشان نیست بلکه امام عصر(عج) در میان مردم هستند ولی شناخته نمی شوند. امام صادق( علیه السلام ) در روایتی نقل فرمودند: خداوند میان مهدی قائم(عج ) و مردم سِتری( پرده ) قرار می دهد، آنگونه که او را می بینند اما نمی شناسند.[۱]

پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) در پاسخ به پرسش جابر بن عبدالله انصاری که از فایده وجود امام زمان( علیه السلام ) در عصر غیبت سؤال کرده بود، فرمودند: قسم به خدایی که مرا به پیامبری برانگیخت، همانا مردم از وجود مبارک امام عصر در زمان غیبت منتفع می شوند و از نور ولایتش مستفیض خواهند شد، همانطور که از خورشید پشت ابر بهره می گیرند.[۲] در روایت دیگری که از خود حضرت مهدی( علیه السلام ) نقل شده اینچنین آمده که: همانگونه که مردم از آفتاب پشت ابر منتفع شده، بهره می گیرند، از من هم در زمان غیبت بهره می برند.[۳] امام سجاد(علیه السلام ) می فرمایند: ما امانِ عالمیان هستیم همانطور که ستارگان امان آسمان هستند و اگر زمین یک لحظه از حجت خدا خالی میشد، زمین اهلش را به کام خود فرو می کشید.[۴] با استناد به این روایات و احادیث، میتوان دریافت که عصر غیبت، عصر محرومیت کامل از وجود حجت خدا بر روی زمین نیست و مردم می توانند از هدایت باطنیِ امام زمان( علیه السلام ) بهره مند شوند.

چگونگی بهره مندی از هدایت در زمان غیبت

هدایت تشریعی (راهنمایی مستقیم به واسطه حضور) در زمان حضور امام میسر است بنابراین در زمان غیبت چون نمی توان از هدایت تشریعی برای حل مسائل و روشن کردن راه بهره جست، هدایت باطنی( تکوینی ) لطفی است که خداوند به سبب وجود مبارک امام عصر( علیه السلام ) در پیش روی بندگانش نهاده است. به عبارتی، با وجود اینکه دلیل غیبت مردم هستند، اما خداوند بندگانش را به طور کامل از این موهبت محروم نکرده و امکان رشد و تعالی در سایه الطاف الهی و پرتو روشنایی بخش امام عصر( عج ) را از آنان دریغ نکرده است. همانگونه که موجودات از خورشید پشت ابر بهره می گیرند و به زندگی و تکامل ادامه می دهند، دلهای بیدار نیز می توانند از پرتوِ الطاف بیکرانِ امام غایب( عج ) بهره بگیرند.

راه های تقرب به امام زمان( علیه السلام ) در زمان غیبت

رأفت ائمه اطهار(علیهم السلام) همواره شامل حال شیعیان و پیروانشان بوده است. منتظران ظهور قائم( علیه السلام ) و شیعیان ایشان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. امام مهدی (عج ) به سبب خُلق محمدی و رأفت قلبی، همواره نگران شیعیان خویش بوده و برای هدایت و نجات آنان از ضلالت و جهل پیوسته در تلاشند. در روایتی اینچنین آمده است که امام زمان( علیه السلام ) به شیخ مفید( رحمه الله ) فرمودند:« انا غیر مهملینَ لمراعاتِکُم و لا ناسینَ لذکرکُم » ما نسبت به احوال شما شیعیان بی تفاوت نیستیم و هرگز یاد و ذکر شما را فراموش نمی کنیم.

حضور حضرت مهدی(علیه السلام ) در میان مردم با استناد به احادیث و روایات بسیاری مشخص شده و حتی امکان رؤیت امام توسط اشخاص وجود دارد اما آنچه قطعی است نشناختن ایشان توسط مردم است و ممکن است برای همه اتفاق بیفتد.

شیخ صدوق به نقل از یکی از نواب خاص امام زمان( علیه السلام ) اینچنین روایت می کند که:« امام مهدی( علیه السلام ) هر سال در مراسم حج شرکت میکنند و در میان مردم حضور دارند. ایشان مردم را می بینند و می شناسند ولی مردم با اینکه او را می بینند، نمی شناسند.[۵] با توجه به اینکه امام زمان( علیه السلام ) شیعیانشان را می شناسند و از احوالات آنان باخبرند و برای هدایت و گشایش امور آنان دعا می کنند، دعا و توسل به ایشان و تزکیه نفس می تواند یکی از راههای تقرب به آنحضرت و بهره مندی از وجود مبارک ایشان باشد، چنانکه تقوای الهی، توصیه تمام اولیا و اوصیای دین بوده است.
در سایه تقوای الهیست که میتوان لوح ضمیر را از لوث گناه پاک کرد و دل را مهیای حضور امام زمان( علیه السلام ) نمود.پس اولین شرط برای بهره مندی از برکات وجودی امام زمان( عج ) دوری از گناه و تقوای الهی است.

اذکار و ادعیه ای نیز در باب تقرب و توسل به امام زمان( علیه السلام) و برای بهره مندی از الطاف ایشان وارد شده که کم و بیش با آنها آشناییم. روزیِ بندگان در دنیا به یُمنِ وجود مبارکِ آن حضرت تقسیم شده و هر گاه که می بینیم نعمت هایی از سوی خداوند بزرگ، بی مقدمه به دامان مردم سرازیر می شود، همه از برکت و یمن وجود حضرت مهدی(علیه السلام ) است. از این رو شیعه، هرگاه در تنگنا قرار می گیرد و یا شوق ظهور بی تابش میکند، با چشمانی خیس از اشکِ انتظار، دعای توسل می خواند تا با توسل به ائمه اطهار(علیهم السلام ) و امام زمان (عج ) حاجات خود را از درگاه خداوند طلب نماید.

صبح روزهای جمعه، با دلی آکنده از شوق انتظار ندبه می خواند تا مگر چشمانش به دیدار حجت الهی روشن شوند. خواندن دعای فرج، دعای عهد و زیارت آل یاسین نیز به مانند پُلی برای ارتباط با حضرت مهدی( عج ) و اتصالِ معنویِ شیعیان آن حضرت با وجود مبارکش توصیه شده است.

کلام آخر

امید است با تقوای الهی و دوری جستن از گناهانی که دل امام زمان (علیه السلام ) را به درد می آورند و خواندن اذکار و دعاهایی که برای توسل و تقرب به ایشان ذکر شده از وجود مبارک ایشان در ایام غیبت بهره مند شویم.

پی نوشت ها

۱-کمال الدین و تمام النعمه- شیخ الصدوق- ص ۳۵۰
۲-همان- ص ۲۵۳
۳-همان- ص ۲۵۳
۴- همان- ص ۲۰۷
۵- شیخ الصدوق، من لا یحضره الفقیه، غفاری، علی اکبر، ج ۲، ص ۵۲۰

مقالات مربوط به مهدویت