آیات مهدوی – آیه ۲۴۳ سوره بقره
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْیاهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَشْکُرُونَ
موضوع: رجعت در عصر ظهور
«آیا ندیدى کسانى را که از ترس مرگ از خانه هاى خود فرار کردند، در حالی که هزاران نفر بودند؛ پس خداوند به آنها گفت: بمیرید [و آنها مردند]، سپس آنان را زنده کرد [تا درس عبرتى براى آیندگان باشند]. همانا خداوند نسبت به مردم احسان مىکند، ولى بیشتر مردم سپاس نمىگذارند.»
نکته ها:
- در شأن نزول این آیه آمده است که در یکى از شهرهاى شام که حدود هفتاد هزار خانوار، جمعیت داشت، بیمارى طاعون پیدا شد که با سرعتى عجیب، مردم را یکى پس از دیگرى از بین مىبرد. در این میان، عدهاى از مردم که توانایى و امکان کوچ کردن داشتند، به امید اینکه از مرگ نجات پیدا کنند، از شهر خارج شدند؛ اما پروردگار، آنها را در بیابان به همان بیمارى دچار، و نابود ساخت.
از برخى روایات استفاده مىشود که شیوع آن بیمارى در آن شهر، مجازات الهی بود؛ زیرا وقتى رهبر و پیشواى آنان از آنها خواست که خود را براى مبارزه و جهاد آماده کنند و از شهر خارج شوند، آنها به بهانه اینکه مرض طاعون در منطقه جنگى شایع است، از رفتن به میدان جنگ خوددارى کردند و خداوند نیز آنها را به همان چیزى که بهانه فرار از جنگ قرار داده بودند، مبتلا ساخت.
در برخى تفاسیر و روایات آمده است: وقتى حِزقیل نبى، یکى از پیامبران بنى اسرائیل، از آن شهر عبور کرد، از خداوند درخواست کرد که ساکنین آنجا را زنده کند. خداوند دعاى او را اجابت کرد و آنها را مجدداً زنده نمود و به زندگى باز گرداند.
- شیعه، به رجعت و زنده شدن گروهى از افراد، قبل از قیامت، اعتقاد دارد و این اعتقاد، علاوه بر صدها حدیث، به آیاتى نظیر این آیه، مستند است. این امر، از نظر عقلى هم محال نیست و امکان وقوع دارد. اصل رجعت، در روایات، متواتر است؛ چنانکه اقرار به رجعت اولیاى خدا در متن زیارتنامههاى امامان: نیز آمده است: «مصدق لرجعتکم».
- امام صادق فرمود: «لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُومِنْ بِکَرَّتِنَا؛ از ما نیست کسی که به رجعت ما باور نداشته باشد».
- در روایات، روز ظهور حضرت مهدى روز رجعت و روز قیامت از مصادیق «ایام الله» عنوان شدهاند. امام صادق فرمود: «أَیَّامُ اللَّهِ ثَلَاثَهٌ: یَوْمُ یَقُومُ الْقَائِمُ وَ یَوْمُ الْکَرَّهِ وَ یَوْمُ الْقِیَامَه».
- نمونههایی از رجعت در قرآن آمده است. یکى از معجزات عیسى این بود که مردهها را زنده مىکرد؛ پس در همین دنیا برخی از مرده ها زنده شدهاند. به گزارش قرآن، عُزَیر پیغمبرى بود که وقتی از قریهاى مىگذشت، گفت: «خدایا! اهل این قریه مخروبه که نابود شدهاند، چگونه در قیامت زنده مىشوند؟» خدا نیز همانجا جان او را گرفت و پس از صد سال، زندهاش کرد
- در زیارت جامعه میخوانیم: «مُقِرٌّ بِرَجْعَتِکُمْ»؛ یعنى اى امام زمان! اى اهلبیت! من قبول دارم که شما رجعتى خواهید داشت. در دعاى عهد هم از خدا درخواست می‌کنیم که اگر قبل از ظهور امام زمان از دنیا رفتیم، ما را در زمان ظهور، زنده کند و به دنیا بازگرداند.
- رجعت برای همه مردگان نیست؛ بلکه افراد خاصى با شرائط خاصى دو مرتبه زنده مىشوند. درباره اینکه چه کسانی در رجعت باز خواهند گشت، احادیث فراوانی آمده است. امام صادق در اینباره فرمود: «أَوَّلُ مَنْ تَنْشَقُ الْأَرْضُ عَنْهُ وَ یَرْجِعُ إِلَى الدُّنْیَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ إِنَّ الرَّجْعَهَ لَیْسَتْ بِعَامَّهٍ بَلْ هِیَ خَاصَّهٌ، لَا یَرْجِعُ إِلَّا مَنْ مَحَضَ الْإِیمَانَ مَحْضاً أَوْ مَحَضَ الشِّرْکَ مَحْضاً؛ نخستین کسى که قبرش میشکافد و زنده شده، به دنیا بازمیگردد، حسین بنعلى است و این رجعت، عمومى نیست [که تمام مردگان زنده شده، سر از قبر برآورند]، بلکه افراد خاصى به دنیا برمیگردند و آنها یا مؤمن خالص هستند یا مشرک محض».
- و نیز در روایتی از امام باقر آمده است: «إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ وَ عَلِیّاً سَیَرْجِعَانِ؛ پیغمبر اکرم و على به دنیا رجعت میکنند». همچنین امام صادق فرمود: «با قائم آلمحمد:، بیست و هفت مرد از مکه معظمه بیرون می‌آیند. پانزده تن ایشان از قوم موسى هستند، آنان که به حق و درستى راهنمایى می‌کردند و به وسیله آن، عدالت و دادگرى مینمودند. هفت تن از آنان نیز اصحاب کهف هستند و باقی آنها، یوشعبن نون، سلمان، ابودجانه انصارى، مقداد و مالک اشتر میباشند که ایشان یاوران و فرماندهان آن حضرت خواهند بود»
- از امام صادق نقل است که فرمودهاند: «براى افرادى که [به قهر الهى] هلاک شدند، دیگر رجعت به دنیا ممکن نیست؛ ولى براى کفارى که هلاک نشدند [و به مرگ طبیعى از دنیا رفتهاند] این رجعت امکانپذیر است»