خصوصیات و ویژگی های حضرت مهدی علیه السلام

مهدی به معنی هدایت شده، نامیست که بر تارک شیعه درخشیده، میدرخشد و خواهد درخشید. نوری از سلاله رسول خدا( صلی الله علیه و آله) که ایشان، بارها مژده آمدنش را به مسلمانان داده بودند. نوری که برآیند و ختم همه رسل و ائمه اطهار علیهم السلام است. در ادامه این مقاله، به خصوصیات و ویژگی های حضرت مهدی علیه السلام خواهیم پرداخت. در این مسیر با ما همراه باشید.

معرفی ویژگی های امام زمان علیه السلام در خطبه غدیر

درمقدمه گفتیم که پیامبر گرامی اسلام بارها مژده آمدن حضرت مهدی(عج) را به مسلمانان داده بودند. یکی از آنها، خطبه مبارک غدیر می باشد. خطبه غدیر که در اصل هدف از آن، تبیین مسیر مسلمانان بعد از پیامبر گرامی اسلام بوده، یکی از دلایل متقن و مستحکم بر وجود مبارک حضرت بقیه الله است. چرا که رسول خدا در آن به صراحت امامان بعد از خود تا حضرت مهدی علیه السلام را معرفی کرده و ایشان را ادامه نور وجودی خود دانسته است.

حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) در فرازی از خطبه غدیر فرموده است: « ای مردمان! نور از سوی خداوند عز و جل در وجود من و سپس در وجود علی بن ابیطالب و پس از آن در نسل او(ائمه اطهار علیهم السلام) تا قائم مهدی(عج)، که حق را بر پا خواهد داشت، جای گرفته و ظهور خواهد کرد.

رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) در فرازی دیگر از خطبه مبارک غدیر فرمود: « آگاه باشید! همانا آخرین امام و راهنما قائم مهدی از ماست. هان! اوست انتقام گیرنده از ستمکاران که بر تمام ادیان و مردمان چیره خواهد بود. او فاتح همه حصارها و دژها و درهم شکننده آنها خواهد بود. آگاه باشید! که او بر تمام مشرکان و قبایل و حامیان آنها چیره خواهد شد. او یاور دین خداست».

درباره امام مهدی علیه السلام

محمد بن حسن العسکری ملقب به حجه بن الحسن، زاده نیمه شعبان ۲۵۵ هجری قمری، دوازدهمین و آخرین امام از سلاله رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همان مهدی موعود است که بنا بر باور عموم شیعیان دوازده امامی، روزی ظهور خواهد کرد و جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود. اما ببینیم این منجی وعده داده شده چه خصوصیت ها و ویژگی هایی دارد؟

ویژگی ها و خصوصیت های حضرت مهدی علیه السلام

امام مهدی علیه السلام نیز دنباله رو نیاکان و پدران خویش بوده و هست. بنابراین تمام خصائل نیک و فضائلی که برای ائمه پیش از ایشان ذکر شده و همه با آن آشناییم به طریق اولی در ذات مبارک ایشان جلوه گری میکند. اخلاق نیکو، آراستگی ظاهر و باطن، مهربانی با ضعیفان، سخاوتمندی و بخشندگی، قائم عدل و احسان و … بخشی از ویژگی هایی است که میتوان برای آن حضرت ذکر کرد. اما بر اساس روایات و مستندات و نتایجی که از پژوهش های مهدویت به دست آمده، بارزترین ویژگی های ایشان چند مورد است که به آنها اشاره میکنیم.

• خلق حسنه( اخلاق محمدی)
• عبد الله بودن(بنده ی خدا)
• بخشندگی و سخاوت
• برپا کننده ی عدالت
• میراث دار همه پیامبران و امامان
• دانشمند ترین و حکیم ترین مردم
• سیطره بر زمین و دارای نصرت خاص الهی
• مقتدای عیسی (روح الله)
• محبوب همه اولیا و اوصیای الهی
• دارای عمری طویل و پر خیر و برکت
• عصاره و شبیه پیامبران
• زیباترین بهشتی

خلق حسنه و اخلاق محمدی

همانگونه که بارها شنیده ایم، سیما و اخلاق حضرت مهدی علیه السلام، بسیار شبیه به جد بزرگوارشان رسول خدا صلوات الله است. همنام پیامبر، شبیه به پیامبر، هم رفتار و هم گفتار با پیامبر و در نهایت ادامه دهنده و خاتمه دهنده ی صراط مستقیمِ پیامبر(صلی الله) هستند.

خداوند متعال در آیه ۴ سوره قلم، پیامبر گرامی اسلام را دارای اخلاق نیکو و برجسته معرفی میکند: « و انکَ علی خُلُق عَظیم» آیت الله مکارم شیرازی در تفسیر این آیه و آیه بعد از آن اینطور توصیف کرده اند:« تو صاحب اخلاق عظیم و برجسته ای هستی. اخلاقی که عقل در آن حیران است. لطف و محبتی بی نظیر، صفا و صمیمیتی بی مانند، صبر و استقامت و تحمل و حوصله ای توصیف ناپذیر.

اینکه ائمه اطهار علیهم السلام و بزرگان دین خلق و خوی مهدی( عج) را شبیه به خلق و خوی رسول الله می دانند، مسلماً بی دلیل نیست. ذکر این همه فضیلت برای قائم آل محمد در راستای فضائل جد بزرگوارش رسول خداست. چنانچه در توصیف اخلاق ایشان بیان شده که عقل در آن حیران است. برای اثبات اخلاق بی نظیر مهدی علیه السلام نباید به دنبال دلایل منطقی و عقلانی بود. نیک سرشتی و ضمیر پاک ایشان، نشئت گرفته از سلاله ی طیبه ایست که به زعم قرآن، دارای اخلاق عظیم و صفات بی مانند و توصیف ناپذیری است.

عبدالله بودن( بنده ی خدا بودن)

رسول بزرگوار اسلام، همواره خود را بنده ی خدا معرفی کرده است. یعنی با وجود اینکه نسبت به سایر مردم، برتریِ رسالت داشته اند، همواره در محضر خداوند، خود را عبد و بنده خدا معرفی می نمودند و این نشان از سیرت الهی و خضوع و خشوع در درگاه خداوند یگانه است.

باری تعالی خود نیز، عموم مخلوقات خود را اینچنین می پسندد. چنانکه در قرآن کریم، بیش از صد جا این اصطلاح را درباره آفریده ها و مخلوقات خود ذکر کرده و پیامبران، مؤمنان، فرشتگان، جنیان و …را عبد خود می نامد. انسان نیز به طور عام بنده خدا توصیف شده، از رفتار و سکنات او همواره انتظار بندگی می رود.
واضح و مبرهن است کسی که خاتم الاوصیا معرفی شده و قائم آل محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) می باشد باید بندگی را به زیباترین صورت ممکن به جای آورد. اطاعت از تمام فرامین و دستورات الهی از خرد تا کلان، سرلوحه رفتار کسی است که یک جهان منتظر ظهور اوست تا با قیامش، حریر عدالت را بر زمهریر ستم چیره کرده و پرچم بندگی معبود را بر بلندای مقصود خواهد نهاد.

بخشندگی و سخاوت

بخشندگی و سخاوت از دیگر ویژگی های حضرت مهدی علیه السلام است. در حدیثی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است:« الجنه دار الاسخیاء » یعنی بهشت خانه اهل سخاوت است. طبق این حدیث و اشاراتی که در قرآن کریم و سایر منابع اسلامی آمده، سخاوت فضیلتی است که بنده را به بهشت رهنمون می شود. حال برای کسی که بندگیِ معبود و اخلاق محمدی جزء لاینفک وجود پاکش ذکر شده، تصور صفت جود و سخا دور از ذهن نیست. یعنی از الزامات وجودی کسی است که به خُلق محمدی آراسته است. پدر بزرگوار ایشان، همان علی بن ابیطالب علیه السلام بوده که به هنگام رکوع، انگشتر خود را به سائل مسجد انفاق کرده است. از نسل کسانیست که با وجود روزه داری، سه روز متوالی طعام خویش را به مسکین و فقیر و یتیم داده اند. بنابراین مهدی علیه السلام که از نسل ایشان و ادامه دهنده و خاتمه دهنده راه ایشان است قطعاً تحقق بخش این فراز از زیارت جامعه کبیره است: «و عادتُکمُ الاحسلنُ و سجیتُکمُ الکرَمُ» یعنی احسان و کرم، سجیه ی اخلاقی است که برای تمام اولیا و اوصیای الهی ذکر شده، بنابراین مهدی(عج) نیز، از این امر مستثنی نخواهد بود.

برپاکننده عدالت

چنانچه پیشتر گفته شد، اولیا و اوصیای الهی بندگان مقرب درگاه احدیت هستند و فرامین الهی را به اجرا در می آورند. معبودی که خود قائم بالقسط است، برپایی این عدل و داد را بر عهده رسولان و اولیای خویش نهاده تا با پیروی از دستوراتش، بساط ظلم و جور را برچیده و سفره عدل و عدالت را برای عموم آفریدگان بگستراند. گسترش عدالت در جای جای هستی، از ویژگی های بارز حضرت مهدی علیه السلام و حکومتِ عدالت محورِ اوست. به طوری که هیچ کس و هیچ چیز، حتی کوچکترین جنبنده ها نیز بی بهره از سفره ی عدل و عدالت نخواهند ماند. حتی جانوران و گیاهان و جمادات نیز از برکت این دادگستری بی نصیب نخواهند ماند. در احادیث فراوانی که به توصیفِ عدالتِ بعد از ظهورِ قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پرداخته اند، این نکته ذکر شده است که: «جهان، چنان از عدل پر خواهد شد که کوچکترین ستمی روا نخواهد بود و حق الناس به معنای صحیح کلمه رعایت خواهد شد. چنانکه سخنگویان و جارچیان حکومتش در مکه فریاد خواهند زد:« هر کس نماز واجب خود را در کنار حجر الاسود به پایان برده است، برای خواندن نماز نافله و نماز مستحبی، به کناری رود تا حق کسی ضایع نشود».
منتظران واقعی امام زمان علیه السلام که در دوران سخت و شیرین انتظار به سر میبرند، موظفند با پیروی از مولای خود که بنده ی مقرب درگاه خداوند است و مزین به خُلق نیکوی محمدی و جود و سخای علوی، برای برپایی عدالت و برکندن ریشه ظلم و فساد توسط امام زمان علیه السلام، بکوشند و شرایط ظهور حضرتش را فراهم آورند.

میراث دار پیامبران

بر طبق روایات و اسناد شیعه، خاتم الاوصیا حضرت مهدی(عج) میراث دار همه پیامبران و امامان پیشین است. بر این اساس، ایشان هنگام ظهور از تابوت آدم تا پیراهن خاتم را به همراه خواهد داشت. چرا که خداوند به سبب عنایت ویژه و نصرت خاصه ای که به آن حضرت دارد، تمام معجزات و کرامات انبیا و اولیا را در اختیار ایشان قرار داده است و دلیل این امر، اثبات حقانیت و حجیت حضرت قائم(علیه السلام) برای تمامی ادیان و مذاهب است. بر اساس روایات، حضرت مهدی(علیه السلام)، تابوت حضرت آدم(علیه السلام) را از دریاچه طبریه ( واقع در اسرائیل) [۱] بیرون می آورد به نحوی که نه پوسیده شده و نه تغییری در آن ایجاد شده است. و نیز عصای موسی ( علیه السلام) که آن را از دریاچه طبریه خارج می کند و در جهت مبارزه با طاغوتیان از آن بهره می برد آن چنان که موسی با فرعون کرد .

پیراهن حضرت یوسف ( علیه السلام) که از حضرت ابراهیم و اسحاق و یعقوب ( علیهم السلام) به ایشان رسیده بود و آن هنگام که حضرت ابراهیم خلیل الله را در آتش افکندند آن را به تن داشت، در دست حضرت مهدی (عج) خواهد بود. حجر موسی ( علیه السلام) که بر اساس روایات در هنگام ظهور در دستان حضرت قائم ( علیه السلام ) خواهد بود و به یاران و اصحاب خواهند گفت که کسی توشه ای از آب و غذا برندارد. آن گاه از مکه تا کوفه ، هر جا که آن سنگ را قرار دهند چشمه خواهد جوشید به نحوی که هرکس تشنه باشد سیراب گردد و هر که گرسنه باشد سیر خواهد شد. انگشتر حضرت سلیمان ( علیه السلام) ، فرمانروایی و سیطره حضرت سلیمان بر انس و جن و ابر و باد و… به حضرت مهدی ( علیه السلام) خواهد رسید و انگشتر سلیمان نبی در دستان مبارک قائم ( علیه السلام) خواهد بود.

پیراهن پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) که نقل است از امام صادق ( علیه السلام) که یعقوب ابن شعیب از ایشان روایت کرده که حضرت فرمود : می خواهی پیراهن مهدی قائم (عج) را که هنگام قیام خواهد پوشید ببینی؟ پاسخ دادم آری، سپس جعبه ای آورده و آن را گشودند. پیراهن کرباسی سفیدی در آن بود که در آستین چپ آن رد خون بود. امام فرمودند: این پیراهن جدم رسول الله است در روزی که دندان های پیشین ایشان صدمه دید آن را به تن داشتند من آن را بوسیدم و یر صورت خویش نهادم. سپس پیراهن را در جعبه نهادند و برداشتند.

قرآن و انجیل و تورات و تمام کتاب های آسمانی به هنگام ظهور همراه حضرت مهدی (عج) خواهند بود. طبق روایات آن ها را از غاری در انطاکیه [۲] بیرون آورده و میان هر قوم با کتاب خودشان حکم خواهند کرد. علاوه بر این در روایات حضرت مهدی ( علیه السلام) وارث زره پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) است همان که در غزوات بدر و خندق و…. می پوشیدند.
بیرقی که حضرت جبرئیل در جنگ بدر به دست رسول الله سپرد در دستان مهدی (عج) خواهد بود. همچنین ذوالفقار امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) به فرزندش مهدی(علیه السلام) به ارث خواهد رسید، قائم ( علیه السلام) به هنگام ظهور با شمشیر خروج خواهند کرد و آن شمشیر همانا ذوالفقار علی ( علیه السلام) است.

دانشمند ترین و حکیم ترین مردم

ائمه اطهار(علیهم السلام) از اولین تا آخرینشان، عالم به تمام علوم زمان خویش بوده اند. چنانچه حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) درباره علم و دانش حضرت علی(علیه السلام) فرمود:« انا مدینه العلم و علیٌ بابُها» و یا امام صادق(علیه السلام) که دانشمندان زیادی تربیت کردند و جابر بن حیان یکی از شاگردان ایشان بود و یا در مورد امام پنجم شیعیان که به باقر العلوم شهرت دارند و …از آنجایی که قائم(عج) وارث علم و اخلاق و تراث(لوازم باارزش رسول خدا) همه اولیا و امامان هستند، مسلماً علم ایشان نیز در وجود مبارک آن حضرت جمع شده است. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در مورد ایشان، فرمودند:« خداوند از هر طیف برگزیده ای دارد. چنانکه از روزها، روز جمعه و از شبها، شب قدر و از ماهها، ماه رمضان را برگزید.مرا نیز به عنوان ختم رسل برگزید و علی(علیه السلام) را برای من برادر و جانشین قرار داد و از علی(علیه السلام) حسن و حسین( علیه السلام ) را حجت قرار داد که نهمین فرزند حسین( علیه السلام ) قائم ما، دانشمند ترین و حکیم ترین آنان است».[۳]

سیطره بر زمین و دارای نصرت خاص الهی

چنانچه گفته شد، مهدی( علیه السلام ) وارث تمام پیامبران و امامان است و قدرت و نصرت آنان در وجود مبارک ایشان نمود پیدا کرده است. بنابراین، فرمانروایی و قدرت سلیمان نبی به نحو اکمل، در اختیار قائم(عج) است. سند این سخن، حدیثی از امام محمد باقر(علیه السلام) است که در کتاب الغیبه النعمانی(ج ۲۲، ص ۲۳۴) آمده است. ایشان فرموده اند:« به هنگام ظهور قائم(علیه السلام)، خداوند او را با ملائکه و فرشتگان مقرب یاری می نماید(عج). حضرت جبرئیل پیشاپیش او و میکائیل و اسرافیل در طرفین او حرکت می کنند. طوری که هیبت و شکوه آن حضرت همه را مبهوت میکند و تمام ملائک در خدمت او خواهند بود. خداوند سرزمین روم و دیلم و بلاد هند و کابل و خزر را برای او فتح خواهد کرد» و نیز در حدیث دیگری از امام محمد باقر( علیه السلام) در همان کتاب آمده است:« قائم ما، مهدی(علیه السلام) با رعب یاری شده و به نصرت خداوند تأیید می شود و زمین مسخر و رام او خواهد بود و …[۴]

همراه و مقتدای حضرت خضر و عیسی( علیهم السلام )

طبق باور مسلمانان، حضرت عیسی(علیه السلام ) به صلیب آویخته نشده، بلکه زنده است و از نظرها پنهان شده تا روزی که مهدی موعود ( علیه السلام ) ظهور کند، به همراه ایشان باز خواهد گشت وبا اقتدا به ایشان نماز خواهند گزارد.
خضر نبی( علیه السلام ) فبل از حضرت موسی( علیه السلام) مبعوث شده و در مقطعی با آن حضرت همراه بوده است. در قرآن کریم، از ایشان به عنوان « عبد صالح » و دارای دانش عرفانی و حکمت پنهانی یاد شده است. حضرت خضر( علیه السلام) همچنان زنده هستند و بنابر روایات اسلامی، به همراه حضرت مهدی(عج) ظهور خواهند نمود و ایشان را یاری خواهند رسانید.

محبوب همه اولیا و اوصیای الهی

اینکه بشارتِ رجعتِ پیامبران غایب، با ظهور مهدی قائم ( عج ) همراه شده و اعطای میراث و ودایع تمام پیامبران و امامان بزرگوار به حضرت مهدی( علیه السلام) و وعده نصرت و یاری خداوند به آن موعود برگزیده ، همگی نشان از محبوبیت آن حضرت در پیشگاه خداوند دارد. کسی که محبوب و مطلوب خداوند می باشد قطعا مورد توجه سایر بندگان برگزیده نیز خواهد بود. از بشارت های پیامبر ( صلی الله) گرفته تا احادیث و روایات ائمه اطهار ( علیهم السلام) همگی سندیت این موضوع را به اثبات می رسانند. چنانچه در حدیثی از امام صادق ( علیه السلام) روایت شده که : «اگر ظهور قائم ( علیه السلام) را درک می کردم ، تمام عمرم را در خدمت به ایشان می گذراندم.»[۵] و نیز روایت شده که امام صادق و امام رضا ( علیه السلام) هنگام بردن نام قائم ( علیه السلام) به پا خاسته و ابراز ادب و ارادت نموده اند.

دارای عمری طویل و پر برکت

یکی دیگر از میراث پیامبران الهی که از ویژگی های حضرت مهدی ( علیه السلام) نیز هست، عمر طولانی ایشان است. چنانچه عمر حضرت نوح و خضر و عیسی ( علیهم السلام) طولانی بوده و حضرت خضر و عیسی ( علیهم السلام) همچنان زنده هستند و مسلماً ، جهانیان از برکات حضور آنها بر روی زمین برخوردار می شوند. و چنانچه قبلا ذکر شد، زمین هیچ گاه از حجت خالی نبوده ، که اگر چنین می شد هر آینه زمین ساکنینش را می بلعید. بنابراین در تمام سالیان عمر مبارک حضرت مهدی ( عج) که بالغ بر ۱۱۸۹ سال می باشد، زمین از برکات وجود ایشان بهره مند گشته است.

ویژگی های ظاهری حضرت مهدی

علاوه بر موارد ذکر شده، حضرت مهدی ( علیه السلام) ویژگی های دیگری نیز دارند که جزء خصوصیات ظاهری ایشان محسوب می شوند مانند:

عصاره و شبیه پیامبران

آنچه خوبان همه دارند تو یکجا داری        بی سبب نیست که در کنج دلم جا داری

حضرت مهدی ( علیه السلام) ویژگی ها و خصوصیات بی نظیر پیامبران و ائمه اطهار ( علیهم السلام) را دارا هستند. از قد حضرت علی ( علیه السلام) گرفته تا حسن جمال حضرت یوسف ( علیه السلام) و شمایل زیبای پیامبر اسلام حضرت محمد ( صلی الله و اله و سلم) همه در وجود مبارک ایشان جلوه می کند. طبق روایات و احادیث، حضرت مهدی ( علیه السلام) بسیار شبیه به رسول الله هستند. صورت اسماعیلی و هیکل بنی اسرائیلی دارند. عین رسول الله می جنگند. امام علی ( علیه السلام) درباره پیامبر فرمود : « رسول خدا در جنگ، پیشاپیش همه می جنگیدند. حتی من هم به پایشان نمی رسیدم. مهدی قائم (عج) دقیقا شبیه پیامبر می جنگد. اگرچه شرق و غرب از آن اوست و فرمانروای جامعه بشری است. همانند رعیت لباس می پوشد و مرکبی همانند مرکب آنها سوار می شود و ابوترابی زندگی می کند».

در روایت است که بعد از ظهور ایشان، در سخنرانی مسجد کوفه، جماعت زیادی حضور دارند ولی هیچ کس حرف های ایشان را نمی شنود چون مبهوت سیمای او می شوند و با اشک و اشتیاق فقط ایشان را نگاه می کنند.
امام علی ( علیه السلام) می فرمایند: « شوقا لرؤیته» یعنی مشتاقم برای دیدنش. زیبایی و جمال ایشان به حدی توصیف شده که حتی در بهشت هم خودنمایی می کند چه رسد بر روی زمین.

زیباترین بهشتی

تا کنون درباره زیبایی حضرت یوسف (علیه السلام) سخن ها گفته و داستان ها شنیده ایم. زیبایی چهره مهدی (عج) مجموع زیبایی ایشان و پیامبر اسلام (صلوات الله) است. زیبایی حضرت مهدی (علیه السلام) بسیار حیرت آور است تا جایی که رسول الله در مورد جمال ایشان می فرمایند : « مهدی ، طاووس اهل بهشت است»[۶]

تشبیه مهدی (عج) به طاووس که زیباترین پرندگان است از این روست که تفاوت حسن جمال ایشان را با سایرین نشان دهد. به نظر می رسد این همه تاًکید و تصریح بر چگونگی جمال حضرت مهدی (دعلیه السلام) به این علت است که شیعیان عصر ظهور در شناخت ایشان آگاهانه عمل کنند و از شر یکی از فتنه های آخرالزمان که همانا ظهور کسانی است که خود را به جای ایشان جا می زنند و ادعای مهدی بودن می کنند، محفوظ بمانند.

سخن پایانی

امام مهدی علیه السلام، همانند اوصیای پیش از خود، مزین به صفات و ویژگیهایی هستند که لازمه عبودیت و تقرب به درگاه الهی است به خصوص که آن حضرت ملقب به خاتم الاوصیا هستند و وظیفه به پایان رساندنِ رسالتِ پیامبران و امامان بر عهده ایشان است پس تمامیِ خصائل و فضائل ایشان به طور اکمل در وجود آن حضرت جلوه گری میکند و ما در این مقاله ویژگی های حضرت مهدی هم از لحاظ ظاهری و هم از لحاظ باطنی و اخلاقی را بررسی کردیم که عبارتند از اخلاق محمدی، بندگی خدا، سخاوت و بخشندگی و قیام برای برپایی عدالت و … امید است با شناخت بهتر امام زمان خود، بتوانیم منتظری واقعی و با شناخت و ایمان کامل و در زمره سربازان حضرت مهدی(عج) باشیم.

پی نوشتها

۱-تا سال ۱۹۶۷ میلادی و قبل از جنگ شش روزه به همراه بلندی های جولان به سوریه تعلق داشت.
۲-انطاکیه کنونی، شهری است در جنوب ترکیه که در نزدیکی خرابه های شهر باستانی انطاکیه روم قدیم تاًسیس شده است.
۳-«انّ الله اختار من الایام الجمعه و من اللیالی القدر و من الشهور رمضان و اختارنی نبیا و اختار علیا لی وصیا و ولیا و اختار من علی الحسن و الحسین علیه السّلام حجّه الله علی العالمین تاسعهم اعلمهم و احکمهم»
۴-«القائم منا منصور بالرعب مؤید بالنصر تطوی له الارض …»
۵-لَو ادرکته لخدمته ایام حیاتی، الغیبه النعمانی، ج ۲۶، ص ۲۴۵
۶-المهدی، طاووس اهل الجنه، کشف الغمه، ج۲، ص ۴۸۱

منابع

۱-مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره
۲-بحار الانوار،ج ۵۲
۳- تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی
۴-اصول کافی،ج ۱
۵-کمال الدین و تمام النعمه،
۶-منتهی الامال، ج ۲
۷-الغیبه النعمانی
۸-اثبات الهداه

مقالات مربوط به مهدویت