آیات مهدوی – آیه ۵۳ سوره فصلت

سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّىٰ یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ ۗ أَوَلَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ أَنَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ

موضوع: تجلی خداوند در جهان آفرینش

نکته ها

• منظور از آیات آفاقی:
  در تفاسیر، برای معنای آیات آفاقی چند نظر نقل شده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
  • مراد، آیات قدرت و حکمت حضرت حق است در خلقت آسمان‌ها و خورشید و ماه و کواکب و زمین.
  • مراد، معجزات صادر شده از پیامبر اکرم(ص) است.
  • منظور، اعجاز قرآن است.
• مراد از آیات انفسی:
  برخی گفته‌اند مراد از آیات انفسی، آفرینش جسم انسان و نظامی است که بر ساختمان حیرت انگیز آن حاکم است و از آن بالاتر، شگفتی‌های روح انسان می‌باشد که هر گوشه‌ آن، کتابی است از معرفت پروردگار و خالق جهان.
• مراد از آیات و تبیین حق، در روایات قیام حضرت مهدی(عج):
  در چندین روایت از اهل بیت ع نقل شده است که مراد از (سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ …) آیات و نشانه‌ها و علامت‌هایی است که خداوند، هنگام قیام قائم آل محمد عج به مردم نشان خواهد داد.
  در روضه کافی از امام صادق ع روایت شده است که ذیل آیه (سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ…) فرمود:
  «منظور، فرو رفتن در زمین و منع شدن و هدف سنگ‌های آسمانی قرار گرفتن است.» راوی می‌گوید: «پرسیدم: (حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ) یعنی چه؟» فرمود: «این را فعلاً رها کن. این، مربوط به قیام قائم است.»
  در ارشاد روایت شده است که امام کاظم ع دربارۀ این آیه فرموده است:
  الفتن فی الآفاق و المسخ فی أعداء الحق؛ [منظور، ] فتنه‌هایی است که در آفاق زمین رخ می‌دهد و مسخی که دشمنان حق را نابود می‌کند.
  و در حدیث دیگر نیز این چنین آمده است:
  عن ابی بصیر عن ابی عبدالله ع قال: سالته عن قول الله عزوجلّ:
  (سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ)
  قال: «یریهم فی انفسهم المسخ، و یریهم فی الافاق انتقاض الافاق علیهم، فیرون قدره الله عز و جل فی انفسهم و فی الافاق.»
  قلت له: (حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ) قال: «خروج القائم هو الحق من عند الله عز و جل یراه الخلق لابد منه.»
  ابوبصیر می‌گوید: از حضرت صادق ع پرسیدم دربارۀ گفتۀ خدای متعال (سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا…)حضرت فرمود: «آیت در انفسشان، نشان دادن مسخ آن‌ها است و آیت و نشانه در آفاق، ناسازگاری روزگار است؛ تا قدرت خداوند -عز و جل- را هم در نفس خود ببینند و هم در آفاق.»
  عرضه داشتم: «منظور از (حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ) چیست؟» فرمود: «منظور خروج قائم است و آن، حقی است از سوی خدا. مردم، آن را خواهند دید. و ناچار این اتفاق خواهد افتاد.»
  همچنین در کتاب تأویل الآیات از امام صادق ع در تفسیر آیه (سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ) نقل شده است که حضرت فرمود: «آیات در آفاق، سختی‌های روزگار، بر آن‌ها و مراد از آیات در انفس، نابودی با مسخ است؛ تا این‌که آشکار شود بر آن‌ها که او حق است. منظور از او قائم عج است.»
• نشانه‌های نزدیک ظهور
  در این حدیث، مراد از « تبیین آیات» نشان دادن نشانه‌هایی از جمله سختی‌ها و بلاها و مسخ‌ها در روی زمین، بیان شده است. در احادیث فراوانی از پیامبر ص نشانه‌های زیادی قبل از ظهور و مقارن آن، برای خروج امام عصر عج بیان شده است.
• نشانه‌های حتمی ظهور
  نشانه‌هایی که در آستانه ظهور حضرت مهدی عج تحقق خواهد یافت، پنج نشانه است که به آن‌ها علائم حتمی می‌گویند؛ زیرا به طور یقین و حتم، واقع شدنی است.
  امام صادق ع می‌فرماید:
  «پنج نشانه قبل از ظهور قائم می‌باشد: صیحه ی آسمانی، خروج یمانی، فرو رفتن در سرزمین بیداء، خروج سفیانی، قتل نفس زکیه.»
• زراره می‌گوید:
  از امام صادق شنیدم که فرمود: « قائم ما پیش از قیام خود، غیبتی طولانی خواهد داشت.» عرض کردم: «چرا؟» فرمود: «اگر ظاهر باشد او را می‌کشند»؛ پس فرمود: ‌«ای زراره! او است که انتظارش را می‌کشند و مردم، در ولایتش شک می‌کنند؛ برخی می‌گویند: پدرش از دنیا رفته و فرزندی از خود به جای نگذاشته است؛ بعضی گویند: در شکم مادرش است؛ گروهی می‌گویند: غایب است؛ دسته‌ای گویند: به دنیا نیامده و عده‌ای می‌گویند: دو سال، قبل از وفات پدرش به دنیا آمده است. همان، موعود منتظر است؛ ولی خدای می‌خواهد شیعیان را بیازماید و در این آزمایش دشوار، باطل گرایان دچار تردید می‌شوند.»
  به امام صادق ع عرض کردم: «فدایتان شوم! اگر من در آن زمان بودم، چه کنم؟»فرمود: «اگر آن زمان را درک کردی، پیوسته دل به این دعا مشغول دار: اللهم ! عرّفنی نفسک فانک إن لم تعرفنی نفسک لم أعرف نبیک. اللهم ! عرّفنی رسولک فإنک إن لم تعرّفنی رسولک لم اعرف حجتک. اللهم! عرّفنی حجتک فإنک إن لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی.»