پیوند مهدویت و انقلاب اسلامی؛ گفتوگوی تفصیلی با حجتالاسلام کمانی استاد دانشگاه امیر کبیر اراک
در گفتوگویی تفصیلی با روابط عمومی بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج) استان مرکزی، حجت الاسلام کمانی استاد دانشگاه امیر کبیر اراک، به تبیین پیوند اندیشه انتظار و مهدویت با انقلاب اسلامی، ظرفیتهای مهدویت در جامعه امروز، نقش خانواده در تربیت مهدوی و اهمیت فرهنگسازی در برابر تهاجم فرهنگی پرداخت. آنچه در ادامه میخوانید مشروح این گفتوگو است.
نقش مهدویت در شکلگیری و تداوم انقلاب اسلامی چیست؟
کمانی: حکومت جهانی امام عصر(عج) برای مبارزه با ظلم و برقراری عدالت تحقق مییابد. انقلاب اسلامی ایران نیز بر پایه ظلمستیزی، عدالتخواهی و نفی سلطه شکل گرفت. همین همجهتی موجب نقشآفرینی اندیشه مهدویت در ایجاد و استمرار انقلاب اسلامی شده است.
آیا انقلاب اسلامی را میتوان مقدمهای برای تمدن جهانی مهدوی دانست؟
کمانی: قطعاً چنین است؛ زیرا هویت و ماهیت انقلاب اسلامی با تمدن جهانی مهدوی سنخیت دارد. هر دو از یک جنس و مسیر هستند و این همسنخی، بسترساز شکلگیری تمدن واحد مهدوی است.
شباهتها و تفاوتهای آرمانهای انقلاب اسلامی و اهداف مهدویت چیست؟
کمانی: میزان تطبیق انقلاب اسلامی با کتاب، سنت و روایات معتبر اهلبیت(ع) تعیینکننده این شباهتها و تفاوتهاست. هرچه این تطبیق عمیقتر باشد، همپوشانی اهداف بیشتر میشود.
اندیشه انتظار چگونه میتواند در مواجهه با چالشهای فرهنگی و اجتماعی الهامبخش باشد؟
کمانی: ارزشها و احکام اسلامی اموری ثابت و مطلقاند و گذر زمان در آنها اثری ندارد. جامعه اسلامی با الگوپذیری صحیح از این ارزشها میتواند در چالشهای امروز الهام بگیرد.
ظرفیتهای آموزه مهدویت برای تقویت امید و عدالتخواهی نسل جوان چیست؟
کمانی: براساس روایات، غالب یاران امام زمان(عج) در هنگام ظهور از نسل جواناند و افراد سالخورده اندک خواهند بود. این پیام به جوانان امید میدهد که با روحیه عدالتخواهی و پویایی در رشد جامعه اسلامی نقشآفرینی کنند.
چگونه میتوان مفهوم «انتظار فعال» را در عرصههای مختلف جامعه نهادینه کرد؟
کمانی: انتظار فعال یعنی تلاش حداکثری همراه با ایمان و اتکای کامل به خداوند و توسل به اهلبیت(ع). جامعهای که چنین باوری دارد در حوزه اقتصاد، فرهنگ و مبارزه با سکولاریسم میتواند به موفقیت برسد.
خانواده چه نقشی در پرورش نسل منتظر دارد؟
کمانی: خانواده یکی از ارکان اصلی جامعه مهدوی است. تربیت فرزندان صالح و مهدوی میتواند زمینهساز تحقق تمدن آرمانی اسلامی باشد. در این میان نقش مادران بسیار برجسته است.
چه روشهایی برای تقویت فرهنگ انتظار در سبک زندگی خانوادگی مؤثر است؟
کمانی: اعضای خانواده باید هم «مهدویباور»، هم «مهدییار» و هم «مهدیآور» باشند؛ یعنی علاوه بر اعتقاد و عمل مهدوی، در ترویج فرهنگ مهدویت نیز بکوشند.
چگونه میتوان از تعالیم مهدوی برای تحکیم بنیان خانواده و کاهش آسیبهای اجتماعی بهره گرفت؟
کمانی: امام مهدی(عج) فرمودهاند که ما شما را فراموش نمیکنیم. اگر خانوادهها بدانند اعمالشان نزد خدا، پیامبر و امام زمان(ع) مشهود است، پیوند قلبی با امام عصر(ع) افزایش مییابد و این آگاهی از لغزشها و آسیبها پیشگیری میکند.
نقش والدین و معلمان در تربیت مهدوی نسل نوجوان چیست؟
کمانی: نقش والدین و مربیان بسیار پررنگ است. نمونه تاریخی آن معاویه دوم است که بهسبب تربیت درست معلمش راه خود را از پدرش جدا کرد. تربیت صحیح میتواند سرنوشتساز باشد.
فرهنگ انتظار چگونه میتواند جایگزینی اصیل برای فرهنگ ابتذال و مصرفگرایی باشد؟
کمانی: قرآن بر حیا، عفت و پرهیز از اسراف تأکید دارد و اسرافکاران را برادران شیطان میداند. منتظر واقعی کسی است که نگاه و رفتار خود را کنترل کند؛ چنین فرهنگی میتواند جامعه را از ابتذال دور سازد.
رسانه و هنر چه نقشی در ترویج معرفت مهدوی و مقابله با جنگ نرم دارند؟
کمانی: با ارتقای سواد رسانهای، میتوان از فضای مجازی برای تبیین آموزههای مهدوی بهره فراوان برد. فعالیت در شبکههای پرمخاطب نیز در این زمینه بسیار اثرگذار است.
برای تحقق جامعه منتظر، چه سیاستهای فرهنگی و آموزشی باید تقویت شود؟
کمانی: نقش دولت در این عرصه بسیار مهم است. فعالیتهای فرهنگی نیازمند سرمایهگذاری بلندمدت و حمایت مالی است. اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مسیر ورود کند، هزینه نیست بلکه سرمایهگذاری برای آینده است.
رابطه تمدن نوین اسلامی با تمدن مهدوی چیست؟
کمانی: اگر بتوانیم دولت اسلامی حقیقی را محقق کنیم، زمینه شکلگیری تمدن نوین اسلامی فراهم میشود و این تمدن میتواند با تمدن مهدوی پیوند بخورد. تحقق این امر با باور به شعار «ما میتوانیم» و همکاری دولت و مردم ممکن است.
نسل جوان چگونه میتواند بهعنوان نسل تمدنساز در مسیر ظهور نقشآفرینی کند؟
کمانی: جوانان با روحیه ایثار، پاکدامنی، صداقت و تلاش علمی میتوانند نقش مؤثری در زمینهسازی ظهور و ساخت تمدن اسلامی ایفا کنند.
نقش نخبگان، دانشگاهیان و حوزههای علمیه در طراحی الگوی تمدن مهدوی چیست؟
کمانی: حوزههای علمیه با تولید محتوا، کتاب، مقاله و هدایت علمی دانشگاهیان میتوانند سرعت شکلگیری الگوی تمدن مهدوی را افزایش دهند. حوزهها همچون «کاتالیزور» میتوانند فرآیند تمدنسازی را شتابدهند.