خرافات و شایعات مربوط به ظهور امام زمان علیه السلام
خرافه، آفتی است که ریشه در جهل و نادانی بشر دارد. دشمنان بشریت آبیاران خوبی برای این ریشه هستند. چرا که قدرت و تسلط آنها بر مردم نادان، بسیار آسان‌تر خواهد بود. اما دین و پرچمدار آن، یعنی حضرت مهدی علیه السلام که وارث رسالت و امامت است، خطری بزرگ برای سفاکان و طاغوتیان جهان بوده، هست و خواهد بود. از این رو، همواره سعی در تضعیف دین و دینداری داشته‌اند تا مانع رشد آگاهی بشر شوند. یکی از روش‌های مقابله با دینداری و تقویت ایمان، تزریق خرافات و عقاید موهوم به آن است. از آنجایی که ظهور حضرت مهدی علیه السلام سرمنزل مقصود دیانت است، تلاش دشمنان برای تضعیف این عرصه بسیار مشهود است و شناسایی آنها برای منتظران امریست واجب. از این رو، در این مقاله سعی داریم با خرافات و شایعات مربوط به ظهور امام زمان علیه السلام بیشتر آشنا شویم تا از گزند آنها در امان بمانیم. لطفاً ما را همراهی کنید.
خرافه چیست؟
خرافه واژه‌ای عربی به معنی باور غیر عقلانی و ثابت نشده به تأثیر امور ماوراء طبیعی در زندگی عادی و امور طبیعی است. به عبارت دیگر هر نوع تصور و پندار عجیب و برخلاف طبیعت در نزد مردم است. البته، درست است که این امر نزد مردم عادی و عوام بیشتر دیده می‌شود ولی خواص و مدعیان قدرت و ثروت نیز از آن بی‌نصیب نبوده‌اند! در اکثر موارد، اعتقادات و مذهب شخص یا گروهی، برای گروه دیگر خرافه است. چنانچه امپراطور روم، کنستانتین، از برخی اعمال غیر مسیحی به عنوان خرافات یاد می‌کند. اعمال عبادی مسلمانان برای مسیحیان و یهودیان، خرافات محسوب می‌شود.
عبادت‌های عجیب و غریب خاخام‌های یهودی برای مسلمانان واژه خرافه را تدایی می‌کند و مقدسات و آیین‌های هندو برای سایر ادیان مصداق بارز خرافات است و… اما حقیقت خرافات، اصل دین و اعمال عبادی و مذهبی نیست. خرافات، باورهای اشتباهی است که دانسته یا ندانسته وارد دین شده‌اند. « غلط » هایی که با ورود به حوزه « صحیح » ها اصول و مبانی درست را خدشه‌دار کرده و یا خواهند کرد. چنانچه در ماجرای کسوف (خورشید گرفتگی) که به هنگام فوت ابراهیم پسر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رخ داد، برخی سعی کردند که آن را پدیده‌ای اعجاز گونه در عزای پسر پیامبر وانمود کنند اما، دیانت و دانش بی‌بدیل پیامبر به مقابله با آن برخاست و کسوف را امری طبیعی بین خورشید و ماه و زمین معرفی نمود. بنابراین دانش و دیانت همراه با هم می‌توانند و باید! در مقابل جولان خرافات و خدشه‌دار کردن تصویر دین و مذهب بایستند.
چگونگی ورود خرافات به عرصه مهدویت
خرافات موریانه‌ای است که سعی در جویدن ریشه‌های اصلی فرهنگ‌های غنی و بنیان‌های مستحکم اندیشه دارد. فرهنگ انتظار نیز به مانند سایر سنت‌ها و فرهنگ‌ها، از این آسیب مصون نبوده است. بی توجهی و مسامحه با این موضوع می‌تواند آسیب‌های عمیق و لطمات جبران ناپذیری به فرهنگ انتظار و ایمان منتظران وارد کند. البته این لطمات در سطوح مختلفی بر پیکر ادیان و فرهنگ‌ها وارد می‌شود. به گونه‌ای که یک کشف بزرگ علمی مبنی بر کروی بودن زمین از سوی گالیله، از جانب کلیسا، کفر تلقی شده و گردن دانش، توسط جهل کلیسای آن عصر، شکسته می‌شود و با پیشرفت علم، این اشتباه کلیسا به پای دین مسیحیت نوشته می‌شود.
توجه ائمه به جلوگیری از خرافات
خرافاتی که سعی در ورود به فرهنگ انتظار و تضعیف باورهای عمیق دینی منتظران را دارند، آثار سوء بسیاری را بر این حوزه تحمیل خواهند کرد. اولین گام، تنزل جایگاه متعالی مهدویت و ظهور به یک اندیشه اجتماعی معمولی و یا حتی متحجرانه است تا منتظران و مهدی باوران را نسبت به قطعیت ظهور مهدی موعود دچار تردید کرده و عدالت جویی و حقیقت طلبی را در رگ‌های آنان بخشکاند. آنچه مورد توجه است این است که وعده ظهور منجی موعود و قیام مردی از سلاله پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهم السلام از همان روزهای نخستین ظهور دین اسلام، مورد توجه و تذکر بوده است. چنانچه احادیث مربوط به ظهور، از پیامبر اکرم صلوات الله علیه شروع شده و امامان معصوم علیهم السلام ادامه دهنده آن بوده‌اند. اما اوج این مسیر، در زمان امام محمد باقر علیه السلام و امام جعفر صادق علیه السلام به شکوفایی خود رسید. از این رو، عمده احادیثی که درباره ظهور و نشانه‌های آن روایت شده از جانب این دو امام بزرگوار است.
تحریف در احادیث و روایات
اما حوادث مختلف سیاسی و اجتماعی آن دوران که در عصر خلافت امویان و عباسیان رخ داد، باعث شد تا سودجویان دستگاه خلافت و معاندان و دشمنان ولایت که منافع خود را در خطر می‌دیدند، تحت تأثیر اغواگری‌های یهودیان متعصب، با نیات و انگیزه‌های مختلف دست به جعل احادیث و نشر اکاذیب زده با تحریف در مجموعه روایات مهدویت، اغراض و خط فکری منحط خود را در قالب این روایات گنجاندند تا از این طریق با گنجینه امامت و خطری که از جانب حکمت و دانش ایشان متوجه دستگاه سلطه است مقابله نمایند و به اصطلاح امروزی «با جنگ نرم» تیزی تیغ دشمن را بستانند. ارائه تصویری خونریز و جنگ طلب و متحجر از امام زمان عجل الله که بعد از قیام هزاران نفر را خواهد کشت و جهان مدرن و پیشرفته امروزی را به عقب باز خواهد گرداند، خشونت و غضب محض امام در مقابله با افراد و برخورد با کوچک‌ترین گناهان و… نمونه‌ای از خرافه‌هایی است که در قالب حدیث و روایت به خورد مسلمانان و شیعیان داده‌اند تا از این طریق پایه‌های ایمان و اعتقاد آنها را متزلزل نمایند.
جلوگیری از خرافات با شناخت دقیق
بنابر آنچه گفته شد، مفهوم انتظار و فرهنگ ظهور، نیازمند آسیب‌شناسی‌های مداوم از طریق مطالعات و پژوهش‌های دقیق و عالمانه است تا چهره‌ای که از مهدی موعود علیه السلام ترسیم می‌شود، چهره‌ای حقیقی و به دور از دشمنی‌ها و جهالت‌ها و خرافه پردازی‌ها باشد. و این امر گام مهمی خواهد بود در راستای شناخت واقعی و معرفت حقیقی امام زمان عجل الله چرا که به فرموده ی پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم: «من مات ولم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه»؛ هر کس که بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد، به مرگ جاهلیت مرده است. [۱]
آموزه‌های اصیل و عمیق پیامبر گرامی اسلام و ائمه معصوم علیهم السلام به نحوی در روح و جان مسلمین علی الخصوص شیعیان محب ولایت ریشه دوانده است که بعد از هزار و چند صد سال هنوز هم، عشق مهدی عجل الله شعله ور و درخشان، دل‌های مؤمنین را بیدار نگه داشته است و این موضوع، برای دشمنان اسلام و امامت بسیار گران است. از این رو به انحاء مختلف سعی در کمرنگ کردن فلسفه غیبت و انتظار فرج دارند و گاه، اطاله غیبت را دلیلی بر صحت ادعاهای موهومشان عنوان می‌کنند تا از ناامیدی و یأس منتظران خسته، استفاده کرده تیرهای شوم فتنه را به قلب مهدویت فرود آورند.
تلاش شیطان در فراموشی اصل ظهور
سعی در فراموشی اصل انتظار و ظهور مهدی موعود علیه السلام و تنزل آداب و فرهنگ مهدویت به یک آرزو و بسنده کردن به نقل خواب و رویا و حکایت‌های هیجان انگیز ولی بی اساس و ضعیف که باعث دل مشغولی عده‌ای ساده دل است، ممارستی است که ابلیس و ایادی او، سال‌ها بلکه قرن‌هاست به آن مبادرت می‌ورزند. و از این طریق، برخی هر روز خبر دیدارشان با امام زمان علیه السلام و رؤیت سیمای مبارک آن حضرت را به گوش عاشقان ساده دلی می‌رسانند که حاضرند برای تحقق این امر، گوش به فرامین آنان بسپارند. از این رو، غافل از وظایف یک منتظر واقعی، دلخوش به شنیدن قصه‌ها و شرح ملاقات‌ها و روضه‌ها و… شده و در پی یک دیدار و ملاقات خصوصی در خلوت و یا در عالم خواب رفته و در آرزوی یک تشرف به محضر مبارک ایشان، بر سر سجاده می‌نشینند و هر دعایی را که فکر می‌کنند مفید است می‌خوانند تا مگر به آرزویشان برسند.
یقیناً این گونه افراد که بدون تفکر و تعقل در دام فتنه‌گران فرصت طلب افتاده‌اند، در صورت عدم تحقق خواسته‌شان، دچار یأس و دلزدگی شده و در مسیر ناامیدی قرار خواهند گرفت. چه بسا به طور کلی از فرهنگ انتظار و مهدویت رویگردان شده از دایره دین خارج شوند. و دقیقاً اینجاست که دشمن به هدف خود رسیده و تیشه به ریشه فرهنگ مهدویت و انتظار و دین زده است. شاید شما هم دیده باشید متن‌های سخیف و بی‌ارزشی را که نویسندگان آن، با تاکید بر نوشتن و یا فرستادن برای چند نفر، وعده برآورده شدن حاجت و یا ابتلا به مشکل و گرفتاری را دست مایه خود کرده و با نشانه گرفتن ایمان و باور افراد خرافات این چنینی را در جامعه رونق می‌دهند. حال شخصی که به این دستورالعمل گوش فرا می‌دهد و مراحل آن را انجام می‌دهد، پس از اینکه حاجتش برآورده نمی‌شود، به جای پی بردن به دسیسه‌های پنهانی عاملان این حرکات، نسبت به اصل دین و دعا و خدا و… بدبین می‌شود و این همان هدفی است که عاملان این تحرکات در پی آن بوده‌اند.
تأثیر خرافات در فرهنگ ظهور مهدی علیه السلام
تأثیر خرافات و گسترش آن در فرهنگ دینی زمانی مشخص می‌شود که باطن دین و حقایق و معارف تعالیم ارزشمند اولیا و اوصیای الهی، تحت تاثیر حرف‌های بی‌پایه و اساسی به اسم خرافه، دچار تزلزلِ شالوده و عوام زدگی شود. تحریف واقعیت ظهور و مفهوم انتظار فرج از یک سو و گسترش بلاهت در افراد تحت تربیت این مکتب، از سوی دیگر صدمات جبران ناپذیری بر پیکره تربیت دینی اسلام وارد خواهد کرد.
چنانچه نمونه بارز آن را در ماجرای حکمیت مشاهده می‌کنیم. واگویه کردن احادیث جعلی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و تحریف آنها به سمت اهداف مورد نظر معاویه و عمروعاص و توسل به جهل مردم با استفاده از نشر خرافات از طریق قرآن بر سر نیزه کردن و… حاصلی نداشت به جز پرورش افکار مسموم و انسان‌های ابله و ساده لوحی چون ابوموسی اشعری که نتیجه‌اش خانه نشین شدن ۲۵ ساله امام علی علیه السلام بود.
اما شعله‌های این آتش به همین جا ختم نشد و این روند، قدم به قدم پایه‌های دین و شریعت را نشانه گرفت و هر بار با شهادت یک امام معصوم و خانواده و یارانشان، بر دیانت و رذالت این تفکر شوم افزود تا برسد به پای درخت انتظار فرج و با شبهه افکنی‌ها و خرافه پردازی‌ها و حدیث ساختن‌ها و… مدعیان انتظار را از حریم مهدویت دور کرده و به جای سپاه میلیونی منتظران واقعی ظهور، مزرعه پرورش اشعری دایر کند، که نتیجه‌اش اطاله غیبت باشد و تعویق و تأخیر در ظهور. تا بیش از پیش شکم‌هایشان را از دروغ و فتنه و فریب مردم انباشته سازند. و حاصل این امر، این است که سال‌هاست «اللهم عجل لولیک» می‌گوییم ولی فرجی حاصل نمی‌شود. امام زمان علیه السلام مظلوم همین خرافه‌ها و نادانی‌هاست. همین خرافات که باعث می‌شود وقتی از مدینه فاضله بعد از ظهور سخن بگوییم، دانش آموزان با هراس، اذعان می‌کنند که از ظهور امام زمان می‌ترسند چرا که او با آمدنش، همه را خواهد کشت! همه آنهایی که مبتلا به گناه هستند، ولو یک گناه کوچک.
خرافات مربوط به ظهور امام زمان(عج)
گاهی قدمت حضور یک خرافه، آنقدر زیاد است که تشخیص آن، با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شود و حتی کسی که در این زمینه تحقیق و پژوهش می‌کند به ایجاد شک و شبهه در تعالیم دینی متهم می‌شود. از آن جمله؛
ظهور حضرت با شمشیر
برخی با تکیه بر این موضوع و تعبیر شمشیر به سلاح جنگی قدیمی این گونه القاء می‌کنند که با ظهور مهدی علیه السلام، تمام اختراعات و اکتشافات بشری نابود شده و بشر به زندگی پارینه سنگی باز خواهد گشت. این افراد ظهور حضرت ولی عصر عجل الله را سبب بازگشت جامعه بشری و تمدن جوامع به عقب و نابودی علم تعبیر می‌کنند و از این مسیر، سعی در پراکنده کردن مشتاقان ظهور دارند.
نابودی مظاهر پیشرفت علم و تکنولوژی
عده‌ای با اذعان به این امر که مهدی علیه السلام با شمشیر و اسب می‌آید و علم و تکنولوژی را قبول ندارد و با ظهور او، همه این مظاهر تمدن و پیشرفت نابود خواهد شد، سعی در بیزار کردن مردم از انتظار فرج و امر ظهور دارند، غافل از اینکه، مراد از شمشیر، شمشیر قدرت است که در دستان مبارک حضرت قائم قرار خواهد گرفت. در روایاتی نسبت به پیشرفت بی‌سابقه علم در زمان برپایی حکومت حضرت مهدی علیه السلام مطالبی نوشته شده که نشان می‌دهد ظهور ایشان باعث ترقی و پیشرفت علمی جوامع بشری خواهد شد. چنانچه در روایاتی این گونه آمده است که: اگر تمام علم ۲۷ حرف باشد تا زمان ظهور، فقط دو حرف آن کشف شده و ۲۵ حرف از آن پس از ظهور کشف خواهد شد. شرح حال و زندگینامه امامان معصوم علیهم السلام نشانگر این واقعیت است که ایشان مجدانه پیگیر فراگیری علم و دانش بوده‌اند و جایگاه عالمان و دانشمندان در نزد آنان بسیار محترم بوده است.
ظهور مدعیان دروغین مهدویت
در سایه اشاعه خرافاتی همچون تعیین زمان و مکان و چگونگی ظهور، مدعیان دروغین مهدویت، ظاهر می‌شوند و با آراستن خود به آن نشانه‌ها، همچون خال گونه و شمشیر دو سر و اسب سفید و… قصد اثبات ادعای خود را دارند.
معرفی حضرت مهدی(ع) به عنوان فردی خونریز و مظهر خشونت
برخی روایات کذب، حضرت مهدی عجل الله را مظهر خشم از مردم و خشونت معرفی می‌کنند و با روایات جعلی مبنی بر فراگرفتن زمین از خون کشته شدگان به دست مهدی علیه السلام موجبات بدبینی مردم از ایشان و رویگردانی از فرهنگ انتظار می‌شوند. در بخش ویژگی‌های حضرت مهدی علیه السلام به طور مفصل به اخلاق محمدی و خلق حسنه ایشان پرداختیم. چگونه کسی که مظهر عطوفت و مهربانی و رحمت است و با وجود غیبت طولانی که بخش عمده آن، حاصل رفتار و کردار شیعیان ذکر شده، دائماً نگران شیعیان است و برای آنان دعا می‌کند و فرج آنها و گشایش امورشان را از خداوند طلب می‌کند، پس از ظهور همه را خواهد کشت؟!
برای ظهور باید فساد و تباهی زمین را فرا بگیرد
در اینکه ظلم و فساد در حال گسترش است شکی نیست ولی اینکه هیچ کاری نکنیم که فسادِ همگیر و گسترش آن در جوامع، دلیل ظهور است، خرافه‌ای بیش نیست. برای ظهور، باید سپاهی از بندگان صالح خداوند فراهم آیند تا در برپایی حکومت صالحه به ایشان یاری و نصرت برسانند. اگر فساد کل زمین را در بر بگیرد این سپاه صالح از کجا فراهم خواهد آمد. باید در نظر داشت که سیاه‌نماییِ حداکثری و ایجاد ناامیدی مطلق و یأس، از حربه‌های دشمنان دین خدا است.
برگزاری جشن‌های خرافی نهم ربیع الاول
از دیگر خرافات مربوط به امام زمان مربوط به نهم ربیع الاول میباشد. نهم ربیع الاول، سالروز آغاز امامت حضرت مهدی علیه السلام است و روز مبارکی برای شیعه محسوب می‌شود. از طرفی برخی نیز، با نیات از پیش تعیین شده، اعلام کرده‌اند که این روز، روز کشته شدن خلیفه دوم است. حال اینکه این تاریخ درست است یا نه بماند! در این میان عده‌ای با نشر روایات مجعول، برپایی جشن در این روز را از سیره ائمه اطهار علیهم السلام معرفی کرده‌اند حال آنکه، با نگاهی به طول تاریخ اسلام، چنین چیزی مشاهده نمی‌شود. چرا که شیعه در زمان حیات امامان معصوم علیه السلام، آنچنان محدود و تحت مراقبت بوده که حتی «شیعه بودن» جرم تلقی می‌شده و چه بسا، شیعیان بسیاری که به همین جرم، به شهادت رسیده و یا مدت‌ها زندانی بوده‌اند. در چنین اوضاع سخت و خفقانی چگونه ممکن است، شیعیان مبادرت به برپایی جشن‌های آنچنانی در نهم ربیع الاول نمایند. از سوی دیگر، روایت مستندی دال بر کشته شدن خلیفه ثانی در این تاریخ وجود ندارد. از این رو، احتمال می‌رود نقل چنین روایات ساختگی، فقط به دلیل سوء استفاده از علاقه منتظران به مولای خویش و بر هم زدن وحدت بین شیعه و سنی و ایجاد تفرقه و اختلاف بین آحاد جامعه اسلامی است.
ادعای نیابت از طرف امام زمان علیه السلام
در عصر غیبت، همان گونه که مهدی‌های دروغین به وجود آمده‌اند، کسانی که ادعای نیابت امام زمان علیه السلام را دارند نیز پدیدار شده‌اند. کسانی که ادعا می‌کنند با امام زمان عجل الله در ارتباط هستند. و از طرف ایشان مأمور به انجام اموری شده‌اند. در روایات معتبر، بارها به این موضوع اشاره شده است که امام زمان پس از آخرین نائب ویژه خود، (ابوالحسن علی ابن محمد سمری) با هیچکس در ارتباط نبوده و نیست و هرگونه ادعایی در این باره، کذب است و گوینده آن کذاب. از آن جمله در عصر حاضر، احمد اسماعیل بصری است که ادعای نیابت خاص امام زمان علیه السلام را مطرح کرده و خود را صاحب کرامات بی‌شمار و معجزه می‌داند و می‌گوید اولین معجزه‌ای که به برای مسلمانان آورده این است که از محل دفن دقیق حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مطلع است.» آن هم در حالی که تمام مسلمانان به مخفی بودن قبر حضرت فاطمه اعتقاد دارند.
لذا مدعیان دروغین نیابت و مهدویت و همه کسانی که ادعای کذب رؤیت و ملاقات با امام را دارند، از جمله کذابانی هستند که به دنبال منحرف کردن فرهنگ مهدویت هستند و یا به دنبال بهره‌برداری شخصی و انتفاع برای خود هستند. از این رو، بر هر منتظرِ آگاهی، واجب است که مانع نشر عقاید انحرافی آنان در جامعه شود تا از گسترش این فرق ضاله جلوگیری به عمل آید.
سخن پایانی
«مهدویت» و «ظهور»، مفاهیم ارزشمندی هستند که به سبب ارتباط با قائم آل محمد صلوات الله علیه حرمت و اهمیت فراوانی یافته‌اند. به همین دلیل هم این فرهنگ و این مکتب دشمنان فراوانی پیدا کرده است زیرا ظهور مهدی عجل الله و قیام ایشان برای به انجام رسانیدن رسالت خویش، بازار مکاره خیلی‌ها را به تعطیلی خواهد کشانید. فرق ضاله و وهابیونی که دشمنان اصلی شیعه و مهدویت هستند چنان بر طبل خرافه پردازی در امر ظهور می‌کوبند که هیچ گوشی را توان شنیدن حقایق نباشد. البته درست است که عنایات خاص امام زمان علیه السلام نسبت به منتظران و شیعیان همواره گره گشا بوده ولی آگاهی و خرد منتظران همواره نقش اصلی را در خنثی سازی توطئه‌های دشمنان ایفا خواهد کرد. به امید آگاهی روز افزون و اتمام شایعات و خرافات مربوط به امام زمان(عج) برای همه منتظران حضرت مهدی علیه‌السلام.
پی نوشت ها
- شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ۱۳۹۵ ق، ج۲، ص۴۱۰
تحریریه بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)